بازگشت

گروه: اطلاعات عمومي
 
 
مرکز پاسخگو:پاسخگوئي به سؤالات ديني آستان قدس رضوي
موضوع اصلي:فلسفه عزاداري
موضوع فرعي:زمينه به وجود آمدن عزاداري و سوگواري
سؤال:زمينه بوجود آمدن عزاداري و سوگواري چگونه بود ؟ آيااز دوره صفويه است ؟
جواب:

عزاداري و سوگواري براي همه ائمه عليهم السلام كه گرفتار مصائب گرديده و يا بوسيله زهر به شهادت رسيده اند مورد علاقه و توجه معصومين عليهم السلام بوده است . خصوصا در مورد ابا عبد الله الحسين ( ع ) كه پيشاپيش از طرف خود پيامبر اكرم صلي الله عليه واله و نيز از طرف ائمه و اهل بيت عليهم السلام بر زيارت بزرگداشت و عزاداري گريستن و بر پاي مراسم ماتم توصيه هايي صادر و بر آنها تاكيد شده است . علاوه برا اين كه طبق رواياتي روشن مي شودكه از زمان حضرت آدم ( ع) ذكر امام حسين عليه السلام و گريه كردن بر مصيبت
ايشان بوده است . همچنين رواياتي هست كه همه انبياء و اولياء و فرشتگان آسماني براي آن حضرت گريه كردند .
از سوي ديگر رفتاري كه خود ائمه عليهم السلام در بزرگداشت اين مراسم داشته اند قابل توجه است مثلا به كساني كه مرثيه مي گفتند و شعر مي سرودند صله هاي فراوان مي دادند و از آن ها بسيار تمجيد مي كردند . در ايام عزاداري در بيوت خود مراسم عزاداري تشكيل مي دادند شاعري را دعوت مي كردند تا مرثيه بخواند حتي حضرت زينب كبري سلام الله عليها و ساير زنان در همان دستگاه حكومت بني اميه به عزاداري پرداختند يزيد لعنت الله عليه هنگامي كه دريافت با واقعه كربلا نه تنها حكومت اموي را مستحكم نساخت بلكه بيشتر رسوا گرديده و از آن واقعه ابراز پشيماني نمود و به اهل بيت امام حسين عليه السلام گفت : شما دوستداريد در شام بمانيد يا به مدينه باز گرديد ؟ اهل بيت گفتند ما براي حسين ( ع ) عزاداري نكرديم فعلا مي خواهيم عزاداري كنيم يزيد اجازه داد و خانه اي در اختيار ايشان قرار داد و هفت روز دردمشق پايتخت حكومت بني اميه به عزاداري پرداختند تمام زنان قريش و هاشمي كه در شام زندگي مي كردند حتي زنان بني اميه و خانواده يزيد لباس سياه پوشيدند و در عزا حسيني شركت كردند : نمونه اي از اين روايات :
1- آنچه در كربلا گذشت, آيه الله محمد علي عالمي , ص 356
2 – مرحوم علامه مجلسي در بحار , ج 44 , ص 289و291و293 مي فرمايد در بعضي از تاليفات معاصرين مورد وثوق ديدم كه روايت شده وقتي پيامبر اكرم صلي الله عليه واله فاطمه زهرا سلام الله عليها را از شهادت امام حسين و مصائب آ ن حضرت با خبر ساخت فاطمه سلام الله عليها شديدا گريه كرد و گفت : پدر در چه زماني اين اتفاق مي افتد ؟ رسول خدا صلي الله عليه واله فرمود : در زماني كه نه من باشم و نه تو و نه علي .
زهرا سلام الله عليها كه اين سخن را شنيد گريه اش شديد تر شد و عرض كرد : پس چه كسي براي فرزندم اقامه عزا مي نمايد و گريه مي كند ؟
رسول خدا صلي الله عليه واله فرمود : زنان امتم بر زنان اهلبيت من و مردان آنها بر مردان اهلبيت من مي گريند و هر ساله اقامه عزا خواهند نمود و چون قيامت بر پا شود تو شفيع زنان خواهي شد و من شفيع مردان و هريك از آنها كه بر مصيبت حسين گريه كرده باشند دستشان را مي گيريم و وارد بهشت مي كنيم .
امام صادق عليه السلام به فضيل فرمود: { آيامجالس عزا بر پا مي كنيد و از اهل بيت و آنچه بر آنان گذشته است صحبت مي داريد ؟ فضيل گفت : آري قربانت گردم ؛ امام فرمود اينگونه مجالس راد وست دارم پس امر ما را زنده گردانيد كه هر كس امر ما را زنده كند مورد لطف و مرحمت خدا قرار مي گيرد فضيل هر كس از ما ياد كند يا نزد ا واز ما ياد كنند و به اندازه بال مگس اشك بريزد , خدا گناهانش را مي آمرزد .پس عزاداري براي ابا عبدالله عليه السلام پيشينه اي به قدمت تاريخ بشريت دارد .
جواب سؤال دوم :
از آنجا كه تا قبل از دوره صفويه دولت هاي غير شيعي و ظالم و حتي ضد شيعي بر مسند حكومت بودند , شيعيان گاه مجبور بودند اين مراسم را مخفيانه بر گزار كنند اما در دوره صفويه كه دولتمردان شيعي روي كار آمدند شيعيان آزادي عمل بيشتري پيدا كردند و مجالس سو گواري بيشتري پيدا كرد , پس زمينه بوجود آمده عزاداري ازدوره صفويه نيست .
منابع :
---------------
1-بحار, ج 44, ص 282و289
2- آنچه در كربلا گذشت , آيه الله محمد علي عالمي.
3-آذرخش ديگر از آسمان , كربلا استاد محمد تقي مصباح يزدي.
4-چهل حديث عزاداري , جواد محدثي .