384. تحف العقول - از امام حسين عليه السلام (در امر به معروف و نهي از منکر) [1] -: اي مردم! از آنچه خدا دوستانش را بدان پند داده، پند گيريد؛ همچون بدگويي او از دانشمندان يهود، آن جا که مي فرمايد: «چرا علماي ربّاني و دانشمندانشان، آنان را از گفتار گناه آلودشان نهي نمي کنند؟» و مي فرمايد: «کافران بني اسرائيل، لعنت شدند» تا آن جا که فرمايد: «چه بد بود، آنچه مي کردند». خداوند، ايشان را نکوهيد؛ زيرا از ستمکاراني که در ميانشان بودند، زشتي و فساد بسيار مي ديدند، ولي به طمع بهره اي که از آن ستمگران مي بردند و از بيم آن که بي نصيب بمانند، ايشان را نهي نمي کردند؛ در حالي که خدا مي فرمايد: «از مردم نترسيد؛ بکه از من، پروا کنيد» و نيز مي فرمايد: «مردان و زنان مؤمن، دوستان يکديگرند و امر به معروف و نهي از منکر مي کنند».

خداوند، از آن رو امر به معروف و نهي از منکر را نخستين فريضه خود قرار داد که مي دانست چون اين فريضه ادا گردد و برپا داشته شود، تمام فريضه هاي ديگر، از آسان و دشوار، برپا مي شوند و اين، از آن روست که امر به معروف و نهي از منکر، دعوت به اسلام است؛ همراه با ردّ مظالم و مخالفت با ستمکار و تقسيم درآمدهاي عمومي و غنيمت هاي جنگي و گرفتن زکات از جاي خود و مصرف آن در جاي خود.

سپس، شما اي گروه به هم پيوسته؛ گروهي ناموَر به دانش و نامدار به نکويي و معروف به خيرخواهي! به لطف خدا در دل مردم، شکوهمند هستيد. بزرگ، از شما پروا مي کند و ناتوان، گرامي تان دارد و آن که بر او برتري نداريد و احساني به او نکرده ايد، شما را بر خويش، مقدّم مي دارد. هرگاه نيازمندان از رسيدن به نياز خود محروم بمانند، شما را شفيع قرار مي دهند و شما به شکوهي، همچون شوکتِ شهرياران و بزرگواريِ بزرگان، در راه گام برمي داريد. آيا اين همه، از آن رو نيست که شما به جايگاهي رسيده ايد که مردم از شما اميد دارند تا به حقّ خدا قيام کنيد؟ اگرچه از قيام به بيشتر حقوق الهي کوتاهي

کرده ايد، حقّ امامان را خوار شمرده ايد و حقّ ناتوانان را تباه ساخته ايد، ولي آنچه را حقّ خود مي پنداريد، دنبال کرده ايد. نه مالي بذل کرده ايد و نه جاني را در راهِ جان آفرين به خطر افکنده ايد و نه براي خدا با گروهي در افتاده ايد.

[با اين حال] شما از خدا، آرزوي بهشت و همجواريِ پيامبران و امان از کيفرش را داريد.

اي کساني که چنين آرزويي از خداوند داريد! من بر شما از آن مي ترسم که انتقامي از انتقام هاي خدايي بر شما فرود آيد؛ زيرا شما از کَرَم الهي به اين جايگاه برتر دست يافتيد؛ ولي مردان الهي را بزرگ نمي داريد. از شکسته شدن برخي از پيمان هاي پدرانتان هراسان مي شويد؛ ولي با اين که مي بينيد پيمان هاي الهي شکسته شده، هراسان نمي گرديد؛ حال آن که عهد (ولايتِ) پيامبرصلي الله عليه وآله خوار شمرده شده است و نابينايان و گُنگ ها و زمينگيران، در همه شهرها [ي جهان اسلام] درمانده اند و بر آنها ترحّمي نمي شود. شما به اندازه منزلتي که از آن برخورداريد، کاري نمي کنيد و نه بدان کس که [در اين جهت] کار مي کند، مددي مي رسانيد، و با چرب زباني و سازش با ستمگران، خود را آسوده مي سازيد.

همه اينها از چيزهايي است که خداوند، شما را به جلوگيري از آنها [به صورت فردي] و يا همياريِ با ديگران، فرمان داده و شما غافليد. مصيبت شما از همه مردم، بزرگ تر است، اگر نيک بدانيد و اين، بدان جهت است که در پاسداشتِ جايگاه دانشمندان، کوتاهي کرديد؛ زيرا گردش امور و جريان احکام به دست دانشمندان الهي است که بر حلال و حرامش امين اند و اين جايگاه، از شما گرفته شده است و اين سلبِ منزلت، جز به سبب پراکندگي از حق واختلافتان در سنّت پيامبر صلي الله عليه وآله پس از دليلي روشن نيست.

اگر بر آزار، شکيبايي مي کرديد و در راه خدا، تحمّل به خرج مي داديد، امور خدا بر شما وارد و از شما صادر مي شد و به شما بازمي گشت؛ ولي شما، ستمکاران را در جايگاه خويش جاي داديد و زمام امور خدايي را به دستِ آنان سپرديد، تا به شبهه عمل کنند و به راهِ خواهش هاي نفساني بروند. گريز شما از مرگ و خوش داشتن زندگي اي که به هر حال از شما جدا مي شود، آنان را بر اين مقام، مسلّط کرد. شما ناتوانان را به چنگال آنها سپرديد که برخي را بنده و مقهور کنند و پاره اي را درمانده از تأمين معيشت و مغلوب سازند، مملکت را با خودکامگي، زير و رو کنند و به پيروي از تبهکاران و جسارت بر خدايِ جبّار، رسواييِ هوسراني هايشان را بر خويش، هموار دارند.

به هر شهري، سخنراني زبانباز بر منبر دارند و تمام سرزمين اسلام، بي دفاع، زير پايشان افتاده و دستشان در همه جاي آن، باز است و مردم، بَرده وار در اختيار آنان اند و دست درازيِ آنان را نمي توانند از خود، دور کنند. برخي زورگو و لجوج اند که بر ناتوان به سختي حمله مي بَرَند و پاره اي فرمان رواياني هستند که آورنده و بازگرداننده اي [و خدا و قيامتي] نمي شناسند.

شگفتا! و چرا در شگفت نباشم که زمين، از آنِ ستمگري دغل پيشه و باجگيري ستمگر و کارگزاري است که بر مؤمنان، رحم نمي آورَد. خداوند، در کشاکشي که ما داريم، حاکم، و به حکم خود، در مشاجره اي که ميان ماست، داور باد!

خدايا! تو خود مي داني آنچه از سوي ما سر زده، از سرِ رقابتِ در سلطنت و طلب کالاي پستِ دنيا نبوده است؛ بلکه از آن روست که پرچم دين تو را برافراشته ببينيم و اصلاح را در سرزمين هايت آشکار کنيم و بندگان ستم ديده ات در امان باشند و به واجبات و سنّت ها و احکامت عمل شود. پس اگر شما ما را ياري نکنيد و با ما انصاف نورزيد، ستمگران، همچنان بر شما قدرت خواهند داشت و به خاموش کردن نورِ پيامبرتان مي پردازند. خداوند، ما را بس است که بر او توکّل مي کنيم و به او روي مي آوريم، و بازگشتْ هم به سوي اوست. [2] .