525. مقتل الحسين عليه السلام، خوارزمي: مردي باديه نشين نزد امام حسين عليه السلام آمد و به ايشان گفت: اي فرزند پيامبر خدا! من، ديه اي کامل را ضامنم و از اداي آن عاجز. با خود گفتم: از کريم ترينِ مردمان درخواست مي کنم و کريم تر از خاندان پيامبر خدا نديدم.

امام حسين عليه السلام فرمود: «اي برادر عرب! از تو سه مسئله مي پرسم. اگر يکي را پاسخ دادي، يکْ سومِ مال (بدهي ات) را به تو مي دهم و اگر دو تا را پاسخ دادي، دو سومِ آن را و اگر هر سه را پاسخ دادي، همه مال [مورد درخواستت] را به تو مي دهم».

باديه نشين گفت: اي فرزند پيامبر خدا! آيا مانند تو از مانند من مي پرسد، در حالي که تو از اهل علم و شرفي؟!

امام حسين عليه السلام فرمود: «آري. من از جدّم پيامبر خدا شنيدم که مي فرمايد: نيکي به اندازه معرفت است.

باديه نشين گفت: هر چه مي خواهي بپرس. اگر پاسخ دادم که خوب؛ وگرنه، پاسخ را از تو ياد مي گيرم و نيرويي جز به خدا نيست.

امام حسين عليه السلام فرمود: «برترين عمل چيست؟».

گفت: ايمان به خدا.

فرمود: «راه نجات از هلاکت چيست؟».

گفت: اعتماد به خدا.

فرمود: «زيورِ مرد چيست؟».

گفت: علم همراه با بردباري.

فرمود: «اگر نتوانست؟».

گفت: داراييِ همراه با مروّت.

فرمود: «اگر آن را هم نتوانست؟».

گفت: فقر به همراه صبر.

فرمود: «اگر آن را نيز نداشت؟».

گفت: صاعقه اي از آسمان فرود آيد و او را بسوزانَد.

امام حسين عليه السلام خنديد و کيسه اي حاوي هزار دينار برايش انداخت و انگشترش را به او بخشيد که نگينش دويست درهم مي ارزيد. سپس به باديه نشين فرمود: «دينارهاي طلا را به طلبکارانت بده و انگشتر را به مصرف خود برسان».

باديه نشين، آن را از امام عليه السلام گرفت و رفت و چنين گفت: «خدا، داناتر است که رسالتش را در کجا قرار دهد».

526. مکارم الأخلاق - به نقل از محمّد بن علي، از پيرمردي قُرَشي -: ابان بن عثمان

و عبد اللَّه بن زبير، نشسته بودند که مردي باديه نشين در کنار آنها ايستاد و از آنها درخواستي کرد؛ امّا آن دو چيزي به او ندادند و گفتند: اين دو جوان برو؛ و به امام حسن و امام حسين عليهما السلام که نشسته بودند، اشاره کردند.

باديه نشين، نزد آنان آمد و در کنارشان ايستاد و از آن دو نيز درخواست کرد. گفتند: «اگر براي ديه اي سنگين يا فقري توان سوز و يا امري دهشت زا مي خواهي، حقّت واجب است».

باديه نشين گفت: براي هر سه مي خواهم.

هر يک، پانصد درهم به او بخشيدند.

باديه نشين، بازگشت و بر ابن زبير و ابان که هنوز نشسته بودند، گذر کرد. آن دو پرسيدند: آن دو جوان، چه به تو بخشيدند؟

باديه نشين، چنين سرود:

به من بخشيدند و هر دو بي نيازم کردند

هنگامي که شما مرا عطايي نداديد و به يکديگر وا نهاديد.

خدا، صورت شما را چرم کفش گردانَد

تا آن دو جوان به پا کنند و [بر آن] گام بگذارند.

حسن و حسين، بهترين پسران حوّايند

پديد آمده از مردي شريف و بانويي کريم.

رسم والايي و بزرگي را وا نهيد

که شما به آن نزديک هم نمي توانيد شد.

527. الکافي - به نقل از عبد الرحمان عزرمي، از امام صادق عليه السلام -: مردي نزد امام حسن و امام حسين عليهما السلام که در صفا (کنار مسجد الحرام) نشسته بودند، آمد و از آنان،

درخواستي کرد. آن دو فرمودند: «صدقه، جز در بدهيِ سنگين يا خسارتي دهشتناک و يا فقري توان سوز، روا نيست. آيا چيزي از اينها در تو هست؟».

گفت: آري.

پس به او دادند.

آن مرد از عبد اللَّه بن عمرو و عبد الرحمان بن ابي بکر هم درخواست کرده بود و آن دو به وي چيزي داده بودند؛ ولي چيزي از او نپرسيده بودند. نزد آن دو بازگشت و به آنان گفت: چرا از من سؤالي را که حسن و حسين پرسيدند، نپرسيديد؟ و ماجرا را باز گفت.

آن دو گفتند: آنان با دانشي فراوان، پرورش يافته اند.

528. الخصال - به نقل از يونس بن عبد الرحمان، از يکي از شيعيان، از امام صادق عليه السلام -: مردي بر عثمان بن عفّان، که بر درگاه مسجد نشسته بود، گذشت و از او چيزي خواست. عثمان، فرمان داد تا پنج درهم به او بدهند. آن مرد گفت: مرا راهنمايي کن.

عثمان به او گفت: اين جوان که مي بيني؛ و با دستش به ناحيه اي از مسجد که حسن و حسين و عبد اللَّه بن جعفر نشسته بودند، اشاره نمود.

مرد، نزد آنان رفت و سلام داد و از آنان، درخواست کمک کرد. امام حسن و امام حسين عليهما السلام به او گفتند: «اي مرد! درخواست، جز در يکي از اين سه روا نيست: ديه اي سنگين، بدهيِ آشکار و يا فقري توان سوز. تو کدام يک از اينها را داري؟».

گفت: يکي از اينها را دارم.

امام حسن عليه السلام فرمان داد تا پنجاه دينار به او بدهند و امام حسين عليه السلام فرمان داد چهل و نه دينار به او بدهند و عبد اللَّه بن جعفر، فرمان داد چهل و هشت دينار به او بدهند.

آن مرد بازگشت و بر عثمان گذشت. به او گفت: چه کردي؟

گفت: بر تو گذشتم و از تو درخواست کردم و نپرسيدي که درخواستم براي چيست؛ ولي چون از آن مو بلند [1] درخواست کردم، به من گفت: «اي مرد! به چه خاطر، درخواست

مي کني؟ درخواست، جز در يکي از اين سه روا نيست» و موردي که از آن سه بود، به او گفتم. پس پنجاه دينار به من داد و دومي چهل و نه دينار و سومي چهل و هشت دينار.

عثمان گفت: چه کس ديگري براي تو مانند اين جوان مردان مي شوند؟ آنان، از کودکي دانش را با شير مادر مکيده اند و تمام خير و حکمت را گِرد آورده اند.

529. المعجم الأوسط - به نقل از مجاهد -: مردي نزد امام حسن و امام حسين عليهما السلام آمد و از آنان درخواست کمک کرد. آن دو گفتند: درخواست، جز براي سه چيز شايسته نيست: نياز بيش از حد، غرامتي سنگين و يا بدهيِ فراوان».

سپس به او چيزي دادند. آن گاه نزد ابن عمر آمد. به او بخشيد و چيزي نپرسيد. مرد به او گفت: نزد پسرعموهايت آمدم و از من، سؤال کردند [و سپس بخشيدند] ؛ ولي تو نپرسيدي؟!

ابن عمر گفت: پسران پيامبر خدا، علم را همانند لقمه اي از دهان او برگرفته اند.