امام زين العابدين عليه السلام گريستن بر پدر را شب و روز ادامه داد. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: جدّم، علي بن الحسين عليه السلام بيست سال بر پدرش گريست، هيچ غذايي را به وي تقديم نمي کردند، مگر اينکه به گريه مي افتاد. [1] .

يکي از غلامانش، آن حضرت را بازداشت و گفت: «مي ترسم يکي از هلاک شوندگان گردي!».

امام با مهرباني به وي فرمود: «اي شخص! غم و اندوهم را نزد خداوند شکايت مي کنم، از خداوند چيزي را مي دانم که شما نمي دانيد، يعقوب، پيامبر بود، خداوند يکي از فرزندانش را از او دور ساخت، وي دوازده فرزند داشت و مي دانست که او زنده است ولي بر او گريست تا اينکه چشمانش از اندوه، سفيد گشت، من پدر، برادران، عموها و يارانم را در اطراف خود، کشته شده ديدم، پس چگونه اندوهم پايان مي يابد؟ من هرگاه کشته شدن فرزندان حضرت فاطمه را به ياد مي آورم، بغض گلويم را مي فشارد و هر وقت به عمه ها و خواهرانم نگاه مي کنم، فرار کردن آنان را از خيمه اي به خيمه ي ديگر، به ياد مي آورم». [2] .

اندوه امام بيشتر مي شد و دردهايش مضاعف مي گشت، هرگاه به ديار خاندانش مي نگريست و آنها را خالي و وحشت انگيز مي يافت که کشته شدن صاحبانشان را يادآور مي شدند؛ زيرا آن ستارگان از آنها دور شدند، آنها که



[ صفحه 513]



زندگي فکري و اجتماعي مردم را روشني مي بخشيدند، شاعر، در مورد آنان مي گويد:



مررت علي ابيات آل محمد

فلم ار مثلها يوم حلت



فلا يبعد اللَّه الديار و اهلها

و ان اصبحت منهم بر غم تخلت



«بر خانه هاي خاندان محمد گذشتم ولي آنها را همچون گذشته نديدم».

«خداوند صاحبان خانه ها را از آنها دور نسازد، هر چند که به زور از آنها خالي شده باشند».

و «دعبل خزاعي» مي گويد:



مدارس آيات خلت من تلاوة

و منزل وحي مقفر العرصات



«مدرسه هاي آيات قرآن از تلاوت خالي شده اند و منزل وحي از ساکنانش خالي گشته است».