عنصر چهارمي که در به وجود آمدن کوفه مشارکت داشت، «سريانيها» بودند که پيش از فتح اسلامي، درعراق منتشر بودند و بسياري از آنان در اطراف



[ صفحه 551]



دجله و برخي از آنها در حيره و کوفه اقامت داشتند که با مردم کوفه ارتباط يافتند و از عادتها و اخلاق آن، اثر گرفتند؛ زيرا زندگي اجتماعي، آن گونه که دانشمندان علوم اجتماعي مي گويند، زندگي تأثير و تأثّر است، هر انساني اثر مي گيرد و بر آنها که در اطراف او هستند، تأثير مي گذارد.

اينها برخي از عناصري هستند که در ساختار کوفه و بناي جامعه آن شرکت داشتند، اين عناصر، عرب خالص نبوده بلکه با يکديگر امتزاج يافته و ميان آنها مناسبات خويشاوندي صورت گرفت و نسل مختلطي از آنان به وجود آمد، ولي اکثريت از آن عربها بود چون اکثريت غالب در منطقه بودند، رسوم ديني و عادتهاي اجتماعي تحت نفوذ عربها در آمد همان گونه که آخرين حرف در منطقه نيز از آن آنها بود...