علامه سيد محسن امين (1371 - 1284 ه. ق) يکي از مصلحان بزرگ جهان اسلام به شمار مي رود که روزگاري با رهبري خود، اصلاحات زيادي در انديشه و عمل مسلمانان به عمل آورد. نظريه اصلاحي او در عزاداري اباعبدالله عليه السلام يکي از اقدامات او به شمار مي رود.

سيد محسن پس از اتمام تحصيلات خود در نجف اشرف و با عنوان مرجعيت عامه، در سوريه و لبنان فعاليتهاي خود را آغاز کرد. او به نيکي دريافته بود که در اين کشورها مشکل اساسي مسلمانان و به ويژه شيعيان فقر مالي و جهل آنان است، لذا در نخستين فرصت درصدد رفع اين دو نقيصه برآمد.


از سوي ديگر وقتي شاهد تغييرات و تحولات شگرفي در عرصه ي فن آوري و علوم انساني شد درصدد آماده سازي مسلمانان براي تطبيق خود با شرايط حاضر برآمد و براي مصون سازي مسلمانان در جهت در امان ماندن از مفاسد اجتماعي غرب که به همراه تلقي جديد از انسان و دنيا ناشي شده بود، اقدامات لازم را به عمل آورد. به علاوه سيد متوجه شده بود که مسيحيان تبليغات وسيعي به راه انداخته اند تا دختران و پسران جوان را به سوي خود جلب و جذب کنند. و براي رسيدن به اين مقصود مدارس مختلط دختر و پسر را گسترش مي دادند و محسن امين به نيکي مي دانست که با «تحريم» اين مدارس نمي تواند کاري از پيش ببرد، لذا تصميم گرفت دست به کار ايجابي بزند و در اين راستا از افراد زيادي براي تشکيل انجمني دعوت به عمل آورد و سرانجام دبيرستاني تحت عنوان «المدرسة العلوية» را تأسيس کرد. در اين زمان بود که سيد، بچه هاي شيعيان را از اسم نويسي در مدارسي غير شيعه و به خصوص مسيحيان منع کرد.

سيد علاوه بر اقدامات فوق نيک مي دانست که اسلام با عقايد خرافي آميخته شده است، لذا مبارزه ي اصلاحي سختي را آغاز کرد و به هر ترتيبي بود موهومات را از چهره ي اسلام زدود. او در اين باره کتابهايي چون «مجالس السنيه» در پنج جلد و «رسالة التنزيه و الدرس الدينية» را تأليف کرد.

با وجود آن که اقدامات سيد با مقاومت اهل جمود مواجه شد ولي در نهايت او بود که به پيروزي دست يافت.

سيد محسن نه تنها در زمينه ي مسايل فرهنگي و اصلاح ديني اقدامات زيادي کرد بلکه اين کار، او را از پرداختن به امور علمي باز نداشت. تأليف اثر بسيار باارزش «اعيان الشيعه» که در واقع دايرة المعارف تشيع است، گوياي تلاش خستگي ناپذير سيد در اين عرصه است.

سيد در عين حال از مشکلات مادي و اقتصادي مسلمانان و شيعيان هم غافل نبود و به همين منظور انجمن هايي تشکيل داد که مهمترين آنها عبارتند از: انجمن جمع آوري اعانات براي بينوايان،


انجمن حمايت از ايتام و کودکان و تأمين هزينه ي تحصيلي آنان و انجمن تأمين هزينه ي طبابت و خريد دارو براي مستمندان.

سيد محسن امين حرکت امام حسين عليه السلام را براساس عقل و منطق مورد ارزيابي قرار داده است و قيام آن حضرت را بهترين راه حل منطقي و عاقلانه در مبارزه با يزيد و فرار از بيعت با يزيد مي داند که آن حضرت چنين روشي را در پيش گرفت. اين گونه انتخاب طريق، بهترين توجيه کننده ي شهادت طلبي امام حسين عليه السلام است. سيد محسن امين در اين زمينه مي نويسد: «چنان چه امام حسين عليه السلام با يزيد بيعت مي کرد، بر بسياري از مردم اين امر پوشيده مي ماند که چه مرد فاسق و بي ديني است و چنين مي پنداشتند که يزيد رهبري است که بر حکومت حق تکيه زده است و بدون ترديد احکام ديني در بوته فراموشي مي رفت». اما قيام و شهادت طلبي حضرت امام حسين عليه السلام همه اين پندارها را از ميان برد و چهره ي کريه و منافقانه يزيد را براي مردمان آشکار کرد.»