بازگشت

آثار و نتايج نهضت عاشورا


شهادت مظلومانه سيد الشهدا و يارانش در کربلا، تاثير بيدارگر و حرکت آفرين داشت و خوني تازه در رگهاي جامعه اسلامي دواند و جو نامطلوب را شکست و امتدادهاي آن حماسه، در طول تاريخ، جاودانه ماند.حتي در همان سفر اسارت اهل بيت نيز تاثيرات سياسي اين حادثه در انديشه هاي مردم آشکار شد.گروهي از اسرا را که به شام مي بردند، چون به تکريت رسيدند، مسيحيان آنجا در کليساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته شدن حسين «ع »، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند.به شهر «لينا» نيز رسيدند.مردم آنجا همگي گرد آمدند و بر حسين و دودمانش سلام و درود فرستادند وامويان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بيرون کردند.چون خبر يافتند که مردم «جهينه » هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند.به قلعه «کفر طاب » رفتند، به آنجا نيز راهشان ندادند.به حمس که وارد شدند، مردم تظاهرات کردند و شعار دادند: «اکفرا بعدايمان و ضلالا بعد هدي؟» و با آنان درگير شدند و تعدادي را کشتند. [1] برخي از تاثيرات حماسه عاشورا از اين قرار است:

1- قطع نفوذ ديني بني اميه بر افکار مردم

2- احساس گناه و شرمساري در جامعه، بخاطر ياري نکردن حق و کوتاهي دراداي تکليف

3- فرو ريختن ترسها و رعبها از اقدام و قيام بر ضد ستم

4- رسوايي يزيديان و حزب حاکم اموي

5- بيداري روح مبارزه در مردم

6- تقويت و رشد انگيزه هاي مبارزاتي انقلابيون

7- پديد آمدن مکتب جديد اخلاقي و انساني (ارزشهاي نوين عاشورايي و حسيني)

8- پديد آمدن انقلابهاي متعدد با الهام از حماسه کربلا

9- الهام بخشي عاشورا به همه نهضتهاي رهايي بخش و حرکتهاي انقلابي تاريخ

10- تبديل شدن «کربلا» به دانشگاه عشق و ايمان و جهاد و شهادت، براي نسلهاي انقلابي شيعه

11- به وجود آمدن پايگاه نيرومند و عميق و گسترده تبليغي و سازندگي در طول تاريخ، بر محور شخصيت و شهادت سيد الشهدا «ع »

از نهضتهاي شيعي پس از عاشورا، مي توان «انقلاب توابين »، «انقلاب مدينه »، «قيام مختار»، «قيام زيد»، و... حرکتهاي ديگر را نام برد.براي توضيح بيشتر، به مدخل خاص هر يک از اين نهضتها در همين مجموعه مراجعه شود.تاثير حماسه عاشورا را درانقلابهاي بزرگي که در طول تاريخ، بر ضد ستم انجام گرفته، چه در عراق و ايران و چه در کشورهاي ديگر، نبايد از ياد برد. «فرهنگ شهادت » و انگيزه جهاد و جانبازي که درانقلاب اسلامي ايران و هشت سال دفاع مقدس در جبهه ها جلوه گر بود، گوشه اي از اين تاثير پذيري است.شعار «نهضت ما حسينيه، رهبر ما خمينيه » که در مبارزات ملت مسلمان ايران بر ضد طاغوت طنين افکن بود و نيز شور حسيني جبهه هاي رزم ايران، گواه روشن تاثير گذاري کربلا در قرنها پس از آن حماسه مقدس است.يکي از نويسندگان محقق، نتايج نهضت کربلا را عبارت مي داند از:

1- پيروزي مساله اسلام و حفظ آن از نابودي.

2- هزيمت امويان از عرصه فکري مسلمين.

3- شناخت اهل بيت بعنوان نمونه هاي پيشوايي امت.

4- تمرکز شيعه از بعد اعتقادي بر محور امامت.

5- وحدت صفوف شيعه در جبهه مبارزه.

6- ايجاد حس اجتماعي در مردم.

7- شکوفايي موهبتهاي ادبي و پديد آمدن ادبيات عاشورايي.

8- منابر وعظ و ارشاد، به عنوان وسيله آگاهانيدن مردم.

9- تداوم انقلاب بصورت زمينه سازي نهضتهاي پس از عاشورا [2] .

حادثه کربلا، گشاينده جبهه اعتراض عليه حکومت امويان و سپس عباسيان شد، چه به صورت فردي که روحهاي بزرگ را به عصيان و افشاگري واداشت، و چه به شکل مبارزه هاي گروهي و قيامهاي عمومي در شهري خاص يا منطقه اي وسيع. [3] .



خون او تفسير اين اسرار کرد

ملت خوابيده را بيدار کرد [4] .




پاورقي

[1] عاشورا في الادب العاملي المعاصر، ص 54 به نقل از منتخب طريحي و مقتل ابي مخنف.

[2] براي تفصيل آن ر.ک: «حياة الامام الحسين‏»، باقر شريف القرشي، ج 3، ص 436، (معطيات الثورة).

[3] در اين زمينه‏ها ر.ک: «الانتفاضات الشيعيه‏»، هاشم معروف الحسني، «امامان و جنبشهاي مکتبي‏»، محمد تقي ‏مدرسي.

[4] کليات اقبال لاهوري، ص 75.