بازگشت

نوحه


بيان مصيبت، گريه کردن با آواز، آواز ماتم، شيون و زاري، مويه گري، زاري بر مرده، شعري که در ماتم و سوگواري با صوت حزين و ناله و زاري خوانند، اعم از سوگواري براي کسي که تازه مرده، يا براي امامان شيعه. [1] ترکيبات ديگر آن عبارت است از: نوحه آراستن، نوحه ساختن، نوحه سرودن، نوحه خواني.نوحه گري بر مرده، رسم جاهليت بوده است و کاري مکروه است، [2] مگر براي معصومين «ع » که نوحه و گريه بر آنان از شعائرمهم و از عوامل نشر فضيلتها و احياي ياد اسوه هاي کمال است و خود امامان بر سيد الشهدا «ع » مي گريستند و امر به نوحه خواني مي کردند.بر جعفر طيار و حمزه سيد الشهدا نوحه خواني شد.آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه گري و زشت بودن اجرت نوحه گر در روايات ياد شده، ناظر به نوحه گريهاي جاهلي است که آميخته به باطل و گاهي حرام بود. [3] .

در فرهنگ عزاداري براي امام حسين، نوحه به نوعي خاص از شعر مرثيه مي گويند که در مجالس به صورت جمعي اجرا مي شود. «اشعار نوحه را براي سينه زدن مي ساختند، يکي نوحه مي خواند و ديگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه خوان سينه مي زدند.ولي اشعار مرثيه را با آهنگ در مجالس سوگواري براي به گريه افکندن و اظهار تاسف شنوندگان بر قتل شهداي کربلا مي خواندند و عنوان روضه نداشت.»، [4] «... از معروفترين شعراي عصر قاجار که مرثيه و نوحه ساخته اند، مي توان يغماي جندقي و وصال شيرازي را نام برد». [5] اين شيوه در بين عربها هم متداول است و سبک مرثيه سرايي و نوحه خواني بر سالار شهيدان مخصوص است.با توجه به گستردگي اين مراسم و رواج آن در طول سال، حتي در سوگ امامان ديگر، ضرورت دارد که سروده هاي ناب و نوحه هاي صحيح و دور از تحريفها و دروغها پديد آيد و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نيز ترويج گردد و نوحه خوانان نيز، بيش از هدف قرار دادن گريه، نشر فضيلتهاي اهل بيت را هدف قرار دهند. [6] .


پاورقي

[1] لغت‏نامه، دهخدا.

[2] بحار الانوار، ج 79، ص 88.

[3] به روايات مربوط به تعزيه و ماتم و نوحه در بحار الانوار، ج 79، ص 71 تا 113 مراجعه کنيد.

[4] موسيقي مذهبي ايران، ص 7.

[5] همان، ص 29.

[6] نگرشي به مرثيه سرايي در ايران، عبد الرضا افسري، بررسي گسترده‏اي از سابقه اين کار در ايران و انواع مرثيه ‏سراييها دارد.