فرات نام نهري در سرزمين کربلا، که حادثه عاشورا نزديک آن اتفاق افتاد و امام حسين «ع » ويارانش لب تشنه در کنار آب، شهيد شدند.فرات، نهر مقدس و با فضيلتي است که طبق روايات، دو ناودان از بهشت بر آن مي ريزد و نهري پر برکت است و کودکي که کامش را با آب فرات بردارند، دوستدار اهل بيت «ع » مي شود. [1] در حديث است که فرات، مهريه زهراست. [2] مستحب است براي زيارت امام حسين از آب فرات غسل زيارت کنند که موجب آمرزش گناهان است. [3] نوشيدن از آب فرات نيز مطلوب است.امام صادق «ع » به سليمان بن هارون فرمود: «ما اظن احدا يحنک بماء الفرات الا احبنا اهل البيت ». [4] .

و نيز فرمود: «من شرب من ماء الفرات و حنک به فانه يحبنا اهل البيت »، [5] هر کس از آب فرات بنوشد و کام را با آن بردارد، او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حديث، از فرات بعنوان نهر مؤمن و نيز نهر بهشتي ياد شده است: «نهران مؤمنان و نهران کافران، فالمؤمنان: الفرات و نيل مصر...» [6] «اربعة انهار من الجنة: الفرات...». [7] .

«فرات » يادآور عظيمترين حماسه خونين و ماندگارترين صحنه وفا و صبر است. شير مردان عاشورايي در کربلا، در محرم سال 61 هجري توسط نيروهاي «ابن زياد» درمحاصره قرار گرفتند و آب به روي اردوگاه امام حسين «ع » و اطفال و خيمه ها بسته شد.

سپاه دشمن مي خواست با قرار دادن حسين «ع » در مضيقه بي آبي، او را به تسليم وا دارد، اما آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه کامانه را برگزيد.عباس «ع » که براي آب آوردن از فرات، براي کودکان تشنه رفته بود.در کنار همين نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسيد. «آب فرات » همچون «خاک کربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام بخش شهادتند.از اين رو برداشتن کام نوزاد با آب فرات يا تربت حسيني، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شيعه است.

اما موقعيت جغرافيايي فرات: «شطي است در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چاي » که سرچشمه آنها نزديک رود «ارس » در ارمنستان ترکيه است. موقعي که دو شعبه قره سو و مراد چاي به هم مي رسند، فرات به دجله نزديک مي شود، ولي مجددا دجله متوجه جنوب شرقي شده و فرات به سمت مغرب مايل مي شود و سپس در نزديکي خليج فارس به رود دجله مي پيوندد و از آن پس مجموع اين دو رود به نام «شط العرب » خوانده مي شود و به خليج فارس مي ريزد.سرزميني را که بين دو رود دجله و فرات واقع است «الجزيره » مي گويند.طول رودخانه فرات تقريبا2900 کيلومتر است.جريان فرات در جلگه بين النهرين بسيار ملايم است و داراي بستري عريض مي باشد.يگانه عامل حاصلخيزي خاک عراق و جلب جمعيت در جلگه خشک و گرم بين النهرين، دو رود فرات و دجله مي باشد. بابل، پايتخت قديم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.» [8] .

شريعه

در لغت، به معناي راهي است که به آب رود، يا دريا منتهي مي شود، آبشخور، جاي برداشتن آب از رودخانه، نهر کوچکتر که آب رود، از آن طريق بر دشت، مسلط مي شود. لغات ديگر اين اصطلاح عبارت است از: مشرع، مشرعه، شرعه، مشرب، منهل، ورد، مورد، آبخور، آبشخور، شريعه فرات [9] در روز عاشورا، عباس بن علي «ع » براي آب آوردن از فرات به شريعه رفت.در حاشيه رودخانه فرات، منطقه نخلستاني بود.در همان شريعه بود که در پشت نخل کمين کرده دست راست او را از کار انداختند و در همان مسير به شهادت رسيد و همانجا نيز دفن شد.