نام نخستين ماه از ماههاي دوازده گانه قمري.علت نامگذاري اين ماه به محرم، آن بوده که در ايام جاهليت، جنگ در اين ماه را حرام مي دانستند و روز اول محرم را اول سال قمري قرار مي دادند.اما بني اميه با ريختن خون سيد الشهدا در اين ماه و پديد آوردن حادثه کربلا، احترام ماه حرام را نگه نداشتند.امام رضا «ع » فرمود: در جاهليت، حرمت اين ماه نگاه داشته مي شد و در آن نمي جنگيدند، ولي در اين ماه، خونهاي ما را ريختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسير کردند و خيمه ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پيامبر را درباره ذريه اش رعايت نکردند. [1] به گفته سيد حميري:



في حرام من الشهور احلت

حرمة الله و الحرام حرام [2] .



در دوم ماه محرم الحرام سال 61 هجري، کاروان ابا عبدالله «ع » وارد کربلا شد و اردو زد. بتدريج بر سپاه کوفيان که آن حضرت را محاصره کرده بودند افزوده شد.روز نهم ماه محرم «تاسوعا» نام دارد و روز دهم آن «عاشورا»، روز شهادت سيد الشهدا و ياران و فرزندانش در کربلاست.

از آنجا که ماه محرم، يادآور حادثه کربلا و عاشوراست، فرا رسيدن آن دلها را پر از غم مي سازد و پيروان و شيفتگان امام حسين «ع »، از اول محرم، محافل و مجالسي را سياهپوش کرده، به ياد آن امام شهيد به عزاداري مي پردازند.محرم همچون عاشورا، رمز احياي خاطره حماسه هاي کربلاست و نقش اين ماه در حفظ دستاوردهاي نهضت حسيني مهم است و در اين ماه، سراسر کشورها و شهرهاي شيعه نشين، به ياد شهيدان کربلا اشک مي ريزند و از عاشوراييان درس مي گيرند.امام خميني «ره » فرموده است: «محرم، ماه نهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياء خداست که با قيام خود در مقابل طاغوت، تعليم سازندگي و کوبندگي به بشر داد و راه فناي ظالم و شکستن ستمکار را به فدايي دادن وفدايي شدن دانست.» [3] .



خيز و جامه نيلي کن، روزگار ماتم شد

دور عاشقان آمد، نوبت محرم شد



ماه خون گواه آمد، جوش اشک و آه آمد

رايت سياه آمد، کربلا مجسم شد



پاي خون دل واکن، دست موج پيدا کن

رو به سوي دريا کن، ساحلي فراهم شد



هر که رو به دريا کرد، آبروي ساحل شد

خنده را ز خاطر برد، گريه محرم شد [4] .