فرات
نام نهري در سرزمين کربلا، که حادثه عاشورا نزديک آن اتفاق افتاد و امام حسين «ع » و يارانش لب تشنه در کنار آب، شهيد شدند.فرات، نهر مقدس و با فضيلتي است که طبق روايات، دو ناودان از بهشت بر آن مي ريزد و نهري پر برکت است و کودکي که کامش را باآب فرات بردارند، دوستدار اهل بيت «ع » مي شود. [1] در حديث است که فرات، مهريه زهراست. [2] مستحب است براي زيارت امام حسين از آب فرات غسل زيارت کنند که موجب آمرزش گناهان است. [3] نوشيدن از آب فرات نيز مطلوب است.امام صادق «ع » به سليمان بن هارون فرمود: «ما اظن احدا يحنک بماء الفرات الا احبنا اهل البيت ». [4] .
و نيز فرمود: «من شرب من ماء الفرات و حنک به فانه يحبنا اهل البيت »، [5] هر کس از آب فرات بنوشد و کام را با آن بردارد، او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حديث، از فرات بعنوان نهر مؤمن و نيز نهر بهشتي ياد شده است: «نهران مؤمنان و نهران کافران، فالمؤمنان:
الفرات و نيل مصر...» [6] «اربعة انهار من الجنة: الفرات...». [7] .
«فرات » يادآور عظيمترين حماسه خونين و ماندگارترين صحنه وفا و صبر است. شير مردان عاشورايي در کربلا، در محرم سال 61 هجري توسط نيروهاي «ابن زياد» در محاصره قرار گرفتند و آب به روي اردوگاه امام حسين «ع » و اطفال و خيمه ها بسته شد. سپاه دشمن مي خواست با قرار دادن حسين «ع » در مضيقه بي آبي، او را به تسليم وا دارد، اما آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه کامانه را برگزيد.عباس «ع » که براي آب آوردن از فرات، براي کودکان تشنه رفته بود.در کنار همين نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسيد. «آب فرات » همچون «خاک کربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام بخش شهادتند.از اين رو برداشتن کام نوزاد با آب فرات يا تربت حسيني، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شيعه است.
اما موقعيت جغرافيايي فرات: «شطي است در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چاي » که سرچشمه آنها نزديک رود «ارس » در ارمنستان ترکيه است. موقعي که دو شعبه قره سو و مراد چاي به هم مي رسند، فرات به دجله نزديک مي شود، ولي مجددا دجله متوجه جنوب شرقي شده و فرات به سمت مغرب مايل مي شود و سپس در نزديکي خليج فارس به رود دجله مي پيوندد و از آن پس مجموع اين دو رود به نام «شط العرب » خوانده مي شود و به خليج فارس مي ريزد.سرزميني را که بين دو رود دجله و فرات واقع است «الجزيره » مي گويند.طول رودخانه فرات تقريبا2900 کيلومتر است.جريان فرات در جلگه بين النهرين بسيار ملايم است و داراي بستري عريض مي باشد.يگانه عامل حاصلخيزي خاک عراق و جلب جمعيت در جلگه خشک و گرم بين النهرين، دو رود فرات و دجله مي باشد. بابل، پايتخت قديم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.» [8] .
پاورقي
[1] سفينة البحار، ج 2، ص 352، المزار، شيخ مفيد، ص 18.
[2] همان، ص 563.
[3] همان، ج 1، ص 565.
[4] وسائل الشيعه، ج 10، ص 314، بحار الانوار، ج 101، ص 114.
[5] همان.
[6] همان، ج 17، ص 215.
[7] همان.
[8] فرهنگ فارسي، معين.