قيام عاشورا
الگويي است الهام بخش كه حق خواهان را در برابر كفر و ظلم و نفاق رهبري
مي‌كند. قيامي كه فرا‌تر از زمان و مكان، همه ساله در ايام محرم در اعماق
وجود حسينيان و آزادگان جهان تجلي مي‌يابد.
هر چند عاشورا
خورشيدي است كه در آفاق ارزش‌هاي انساني تابيده و ريشه در ابديت دارد؛ اما
هنوز آن‌‌گونه كه بايد براي آزادگان عالم شناخته شده نيست.
مهم‌ترين رسالت
خواص، تبيين شخصيت بلند و ملكوتي آن حضرت است، شخصيتي كه زينت بخش آسمان‌ها و در
آن‌جا به مراتب شناخته شده‌تر از زمين مي‌باشد:
قَالَ مُوسَى بنُ
جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنِ الْحُسَيْن قَالَ دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَ
عِنْدَهُ أُبَيُّ بْنُ كَعْبٍ فَقَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ صلّي الله عليه و آله
مَرْحَباً بِكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَا زَيْنَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
قَالَ أُبَيٌّ كَيْفَ يَكُونُ غَيْرُكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ زَيْنَ السَّمَاوَاتِ
وَ الْأَرْضِ فَقَالَ صلّي الله عليه و آله إِنَّ الْحُسَيْنَ فِي السَّمَاءِ
أَكْبَرُ مِنْهُ فِي الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمَكْتُوبٌ عَلَى يَمِينِ عَرْشِ
اللَّهِ ثُمَّ ذَكَرَ الْمَهْدِيَّ مِنْ وُلْدِهِ.
امام موسي بن جعفر به نقل از پدران بزرگوارشان از امام حسين ـ عليهم السّلام ـ
فرمود: روزي خدمت رسول خدا صلّي الله عليه وآله رسيدم در حالي كه ابي بن كعب نيز در
آن‌جا حضور داشت. حضرت با ديدن من فرمود: يا ابا عبدالله! آفرين بر تو اي زينت
آسمان‌ها و زمين! ابي بن كعب عرضه داشت: اي رسول خدا! چگونه ممكن است غير از شما
كسي زينت آسمان‌ها و زمين باشد؟ رسول خدا رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمود:
(شخصيت و جايگاه) حسين در آسمان‌ها بزرگ‌تر (و شناخته شده‌تر) از زمين است، و نام
او بر جانب راست عرش الهي نوشته شده است و اسامي را به مهدي از فرزندان او ختم
نمود.
عيون أخبار الرضا
(ع)، شيخ صدوق (381)، ج 2، ص 62 ـ كمال الدين وتمام النعمة، شيخ صدوق (381)، ص 265
ـ الخرائج والجرائح، قطب الدين الراوندي(573)، ج 3، ص 1166ـ الدر النظيم، ابن حاتم
عاملي(664)، ص 526ـ مستدرك الوسائل، ميرزاي نوري (1320)، ج 5، ص 87.
آري! آن جايگاه
رفيع و مقام شامخ باعث مي‌گردد تا براي تمامي افراد بشر چراغ هدايت و كشتي نجات
باشد.
إِنّهُ [أىِ
النَّبيُّ صَلّىَ اللهُ عَلَيهِ [وَآلِهِ] وَسَلّمَ] رَأىَ مَكْتُوباً عَلَى يَمينِ
الْعَرشِ: إنَّ الْحُسَينَ مِصْباحُ الْهُدىَ وَسَفيِنَةُ النِّجاةِ
رسول خدا صلي الله عليه و آله مشاهده فرمود كه بر جانب راست عرش الهي نوشته شده
است: حسين چراغ هدايت و كشتي نجات
است.
در كتب اهل سنت:
فرائد السمطين، جويني، ج 2، ص 155.
آري! همان‌گونه كه
امام حسين عليه السلام عامل احياء و بقاي اسلام بود، عزاداري او نيز عامل حفظ و
استمرار آن است. همان رازي كه در تعبير بلند پيامبر اكرم صلّي الله عليه و آله
نهفته بود:
حُسَينٌ مِنّي
وَأنَا مِنْ حُسَينٍ، أحَبَّ اللهُ مَنْ أحَبَّ حُسَيناً
حسين از من و من از حسينم، خداوند دوست مي‌دارد كسي را كه حسين را دوست بدارد.
از منابع اهل سنت:
مسند أحمد بن حنبل، ج 4، ص 172 ـ سنن ابن ماجة، ج 1، ص 51 ـ سنن ترمذي، ج 5، ص 324
ـ المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص 177 ـ مجمع الزوائد، ج 9، ص 181 ـ مصنف ابن أبي
شيبة، ج 7، ص 515 ـ الأدب المفرد، ص 85 ـ صحيح ابن حبان، ج 15، ص 428 ـ المعجم
الكبير، ج 3، ص 32 و 33 و ج 22، ص 274 ـ مسند الشاميين، ج 3، ص 184 ـ نظم درر
السمطين، ص 208 ـ الجامع الصغير، ج 1، ص 575 ـ كنز العمال، ج 12، ص 115ـ التاريخ
الكبير، ج 8، ص 415 ـ تاريخ مدينة دمشق، ج 14، ص 149 و 150 و ج 64، ص 35 ـ أسد
الغابة، ج 2، ص 19 ـ تهذيب الكمال، ج 6، ص 402، و ج 10، ص 427 ـ ميزان الاعتدال، ج
2، ص 135 ـ تهذيب التهذيب، ج 2، ص 299 و در بسياري ديگر از مصادر اهل سنت. و نيز در
بسياري از مصادر شيعه مانند: شرح الأخبار، ج 3، ص 88 و 112 ـ الإرشاد، ج 2، ص 127 ـ
العمدة، ص 406 ـ كامل الزيارات، ص 116 و...
در حقيقت
برپايي عزاي حضرت سيدالشهداء ـ عليه السّلام ـ بعد از گذشت قرن‌ها از قيام كربلا
اکسيري بوده است كه در حفظ و بقاي دين نبوي و مکتب اهل
بيت
عليهم السلام بزرگ‌ترين نقش و كاركرد را به عهده داشته؛ و به همين جهت در طول اين
زمان، علماي شيعه در حفظ و صيانت از آن بيشترين اهتمام و كوشش را داشتهاند.
همزمان با
تأكيد بر برگزاري اين آيين مقدس آنچه مورد توجه و دقت نظر بزرگان دين بوده به دور
نگاه داشتن آن از گزند انحرافات، خرافات، بدعت‌ها و پيرايه‌هاي غير ديني بوده است.
بدخواهان همواره
تلاش نموده‌اند با ايجاد بدعت‌ها و القاي شبهات و وارد نمودن آموزه‌هاي غير ديني
در اين فرهنگ ناب و مقدس ـ
كه در گذر زمان و ايجاد فاصله زماني با وقوع حادثه كربلا، احتمال بيشتري بر وقوع آن
مي‌رود ـ
از قداست و صلابت عزاداري امام حسين عليه السلام كاسته و نقش و كاربرد مؤثر آن
را خنثي سازند.
بر همين اساس،
در عصر اخير و فراخور با احتمالي كه از آن ياد شد پالايش نماد‌هاي غير صحيح عزا،
بيش از پيش مورد توجه و عنايت قرار گرفته است. مقوله‌اي كه عمدتا از روي جهل و غفلت
و در مواردي هم توسط دست‌هاي پنهان و با انگيزه‌هاي سوء به اين فرهنگ ناب و مقدس
وارد گرديده است.
هشدار‌ها و تذكرات
علما و مراجع عظام تقليد، و دغدغه خاطري كه آنان همواره در راه اصلاح آموزه‌هاي
ديني از خود نشان داده‌اند، نشان‌گر احساس وظيفه‌اي بوده است كه در مسير حراست و
سنگرباني مجاهدانه در راه پاسداشت دين بر عهده خود ديده‌اند كه از جمله آنها
مبارزه با تحريف و بدعت و غلوّ در عرصه‌هاي مختلف ديني بوده است و بحمدالله اين
تلاش كار ساز و مؤثر واقع گرديده است. همان حقيقتي كه
امام صادق
عليه
السلام در رابطه با نقش علماي رباني از آن تعبير فرمود:
يَحْمِلُ هَذَا
الدِّينَ فِي كُلِّ قَرْنٍ عُدُولٌ يَنْفُونَ عَنْهُ تَأْوِيلَ الْمُبْطِلِينَ وَ
تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْجَاهِلِينَ.
در هر برهه‌اي از زمان انسان‌هايي عادل بار مسئوليت دين را بر دوش مي‌كشند،
تأويل اهل باطل و تحريف افراط‌گرايان نادان را از آن دفع مي‌كنند.
وسائل الشيعة (آل
البيت)، شيخ حر عاملي، ج 27، ص 151.
وظيفه‌اي كه
رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ كوتاهي در انجام آن را براي علماي دين سزاوار لعن
و عذاب الهي مي‌داند.
إِذَا ظَهَرَتِ
الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي فَلْيُظْهِرِ الْعَالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ يَفْعَلْ
فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّه.
هنگامي که بدعت‌ها
و نوآوريهاي
باطل در امتم ظاهر شد، عالم دين بايد علمش را آشكار کند و
كسي
که چنين نکند، لعنت خدا بر او باد.
الكافي، شيخ كليني،
ج 1، ص 54.
از راه‌هايي كه
دشمنان اسلام براي از بين بردن ارزش‌هاي ديني در پيش گرفته‌اند خصوصاً در حادثه‌اي
همچون واقعه عاشورا که با مباني بلند اسلامي و معارف ديني ارتباطي تنگاتنگ دارد، بي
محتوا و قشري ساختن اين آيين مقدس است.
انحرافات و
بدعت‌ها و نيز وارد ساختن آلات و ابزار بي ارتباط و بعضاً مخالف با مراسم عزاداري
حضرت سيد الشهداء عليه السلام از مخرّب‌ترين آفت‌هاي عزاداري ايام محرم به شمار
مي‌رود.
عزاداري ابا
عبدالله الحسين عليه السلام و آيين سنتي آن، داراي محتوا، معنا و مفاهيم عميق ديني
است که داراي فلسفه وجودي و ارزش ذاتي بوده و قطعا براي دشمنان اسلام به عنوان خطري
بزرگ تلقي مي‌گردد.
دشمنان همواره سعي
بر آن داشتهاند تا با بي محتوا کردن معارف عاشورا در پي از بين بردن ريشه‌هاي
ارزشي آن باشند.
بي خاصيت کردن
عزاداري‌ها، آرام، آرام زمينه بي‌محتوا کردن مفاهيم ديني را به همراه داشته و
دشمنان اسلام نيز از هدفمند برگزار کردن آن در ايام محرم واهمه داشتهاند.
سعي و تلاش فراوان
جهت تهي ساختن و بي خاصيت نمودن عزاداري‌ها که در دهه اخير به سرعت در حال رشد بوده
است، امري اتفاقي و بي حساب نبوده و برنامه ريزي خاصي در پي آن وجود داشته است.
محبت اهل بيت
عليهم السلام پرکشش‌ترين جاذبه‌اي است که جوانان پاک و با اخلاص را به مباني دين
دعوت مي‌کند. لذا اين هدف مقدس نبايد با ابزارهاي کاذب و جذابيت‌هاي غير مشروع
آلوده گردد، که در اين صورت تحقق هدف، ضعيف و يا به طور كلي غير ممكن مي‌گردد.
بي شك اين محبت،
زماني مؤثر و نقش‌آفرين خواهد بود که هدفمند و مقرون به آرمان‌هاي مثبت و متعالي و
در مسير تعاليم و آموزه‌هاي دين و شريعت قرار گيرد؛ و در غير اين صورت نه تنها ثمره
و نتيجه‌اي بر آن مترتب نخواهد بود، بلکه ممکن است نتيجه‌اي معكوس و آثاري مخرّب و
ناگوار به همراه داشته باشد.
عدم توجه به اهداف
و انگيزه‌هاي مورد نظر در عزاي ابا عبدالله الحسين عليه السلام موجب خواهد شد تا
به جاي آن كه عزاداري، حرکت آفرين و بالنده باشد، غفلت‌زا و کُند کننده، بلکه در
تقابلي آشکار با نهضت امام حسين عليه‌السلام قرار گيرد.
به همين جهت،
توجهِ ما به اهداف عزاداري و بازشناخت نقش آن در حرکت و جريان نهضت عاشورا مي‌تواند
از انحرافات احتمالي جلوگيري نموده و آن را در مسير اصلي خويش نگاه دارد.