يك جمله در زيارت اربعين امام حسين (عليه الصلاه و السلام) ذكر شده است كه مانند بسياري از جملات اين زيارتها و دعاها، بسيار پرمغز و درخور تأمل و تدبر است. آن جمله اين است: «و بذل مهجته فيك». اين زيارت اربعين است؛ منتها فقره هاي اول آن، دعاست؛ كه گوينده ي اين جملات خطاب به خداوند متعال عرض مي كند: «و بذل مهجته فيك»؛ يعني حسين بن علي، جان و خون خود را در راه تو داد؛ «ليستنقذ عبادك من الجهاله»؛ تا بندگان تو را از جهل نجات بدهد؛ «و حيره الضلاله»؛ از سرگرداني ناشي از ضلالت و گمراهي آنها را برهاند. اين يك طرف قضيه است، كه طرف قيام كننده است - كه حسين بن علي (عليه السلام) است - طرف ديگر قضيه، در اين فقره ي بعدي معرفي مي شود: «و قد توازر عليه من غرته الدنيا و باع حظه بالارذل الادني»؛ نقطه ي مقابل، آن كساني بودند كه فريب زندگي، آنها را به خود مشغول كرده بود؛ دنياي مادي، زخارف دنيايي، شهوات و هواهاي نفس، آنها را از خود بيخود كرده بود؛ «و باع حظه بالارذل الادني»؛ سهمي را كه خداي متعال براي هر انساني در آفرينش عظيم خود قرار داده است - كه اين سهم عبارت است از سعادت و خوشبختي دنيا و آخرت - به بهاي پست و ناچيز و غيرقابل اعتنايي فروخته بودند. اين، خلاصه ي نهضت حسيني است.

با مداقه ي در اين بيان، انسان احساس مي كند كه نهضت حسيني در مجموع دو نگاه، نشاندهنده ي ابعاد عظيم اين نهضت است: يك نگاه، حركت ظاهري حسين بن علي است؛ كه حركت عليه يك حكومت فاسد و منحرف و ظالم و سركوبگر - يعني حكومت يزيد - است؛ اما باطن اين قضيه، حركت بزرگتري است كه نگاه دوم، انسان را به آن مي رساند؛ و آن حركت عليه جهل و زبوني انسان است. در حقيقت، امام حسين اگر چه با يزيد مبارزه مي كند، اما مبارزه ي گسترده ي تاريخي امام حسين با يزيد كوته عمر بي ارزش نيست؛ بلكه با جهل و پستي و گمراهي و زبوني و ذلت انسان است؛ امام حسين با اينها دارد مبارزه مي كند. [1] .