بازگشت

زيارت اربعين، آينه ي عرفان و آيت ايمان


قال الله تعالي: (من كان يريد العزة فلله العزة جميعا اليه يصعد الكلم الطيب والعمل الصالح يرفعه والذين يمكرون السيئات لهم عذاب شديد و مكر أولئك هو يبور)؛ [1] هر كه طالب عزت است (بداند كه) تمام عزت خاص خدا (و خداپرستان) است، كلمه ي نيكوي توحيد به سوي خدا بالا رود و عمل نيك خالص آن را بالا برد و بر آنان كه بر مكر و تزوير اعمال بد كنند، عذاب سخت خواهد بود و فكر مكرشان به كلي نابود خواهد شد.

درباره ي فلسفه «زيارت» و جايگاه آن در ميان عترت، ابرار، اوليا و... مباحثي در ابتداي كتاب، آورده شده است. مناسب است در اين مقام نيز به چند محور اشاره گردد:

1- اساسا زيارت از آن جنبه ي آثار نفساني كه در شخص زائر ايجاد مي كند، و يا بايد ايجاد شود، تا شبيه حالت مناجات پيدا كند، مستلزم پيمودن مراتبي است كه اين بيان كننده، اميد به رسيدن آن مراتب را دارد، ولي مسلما براي آن اهلي است و آنان در پيمودن اين راه مطالبي را دريافت كرده و ان شاء الله تعالي مدارجي را پيموده اند. بنابراين به همين مقدار اشاره مي شود كه انسان بايد از خداوند متعال و انبياء و ائمه طاهرين عليهم السلام درخواست كند تا زمينه اي براي شخص زائر تحقق شود.

2- بدين منظور مهم ترين عملي كه در چنين هدفي نقش مستقيم دارد،«عمل صالح» مي باشد، و عمل صالح از اساس نيت خالص سرچشمه مي گيرد، زيرا عمل از مبدئي علمي و مبدئي ارادي سرچشمه مي گيرد، «مبدأ علمي» انسان نوعا از تصورات و تصديقات حاصل مي شود، و «مبدأ ارادي» از انگيزه هاي دروني و اهدافي كه در نظر دارد منشأ مي گيرد. بنابراين مي توان گفت «اخلاص» كيفيت اراده است و «نيت خالص» در مبدأ اراده ي انسان نقسي بسزا دارد و انسان بايد هر چه تلاش مي كند، درصدد اخلاص نيت باشد.

3- از آن جا كه زيارت هم يكي از اعمال انسان مي باشد، لذا از نظر فقهي احكام خاص آن را به خود اختصاص مي دهند؛ مثلا ممكن است زيارت را تقسيم كنيم به زيارت «واجب» و «مستحب» و هم چنين


ساير احكام، و لذا در فقه هم احكامي را به خود مي طلبد.

4- در كتابهاي فقهي «باب زيارت» در رديف ساير ابواب فقهي مطرح است، و احيانا در كتابهاي فقهي هم به همين صورت طرح شده، مثلا كتاب «المزار» كه هم در كتابهاي «فقهي» و هم در كتابهاي «حديثي» مطرح شده است.

5- به تناسب باب زيارات، در بعضي از كتب فقهي به مواليد و شرح زندگي ائمه طاهرين عليهم السلام هم اشاراتي شده است، كه در اين ارتباط مي توان به كتاب «دروس» كه يكي از كتب محكم فقهي و از كتب مرجع به شمار مي رود، و تأليف مرحوم شهيد اول كه از فقهاي بزرگ اماميه است، مراجعه كرد.

6- زيارت با دعا هم ارتباط مخصوصي دارد، از آن جهت كه زيارت شخصي از اولياء الله است كه انسان كامل هست، و جلوه اي از اخلاق الهي مي باشد، لذا نوعي خواندن خداوند متعال هم محسوب مي شود، كه محب و محبوب در آن موقف، تجلي مي يابد.

7- در بين زياراتي كه رسيده است، زيارت عاشوراي حضرت امام حسين عليه السلام از ويژگي هاي مخصوصي برخوردار است.

الف: از جهت آن كه «حديث قدسي» است.

ب: از جهت آثاري كه مترتب بر آن مي باشد.

ج: ترغيب ائمه اطهار عليهم السلام به قرائت و بلكه مداومت با آن.

د: مراقبت بر مداومت بر خواندن آن از ناحيه ي بسياري از اولياء الله.

ه: و جهات ديگر كه در متن و لوازم آن مي باشد.

از آن جا كه نويسنده ي محترم در اين كتاب، در قالب شرح زيارت عاشورا، مطالب ارزنده اي ارائه نموده اند، مناسب است در خاتمه نيز، در رابطه با زيارت اربعين امام حسين عليه السلام مطالبي بيان گردد.



پاورقي

[1] فاطر «35» آيه‏ي 10.