«ناحيه» را عموما به حضرت ولي عصر - عجل الله تعالي فرجه الشريف - نسبت مي دهند، ولي ممكن است اختصاص به خصوص آن حضرت نداشته باشد، بلكه اعم باشد؛ زيرا وقتي امام معصوم عليه السلام به خاطر مصالح، يا محدوديت ها، با مردم ارتباط مستقيم ندارند، «ناحيه ي مقدسه» گفته مي شود، گرچه غالبا چنين تصور مي شود كه زيارت معروف به «ناحيه مقدسه»، از ناحيه ي حضرت ولي عصر - عجل الله تعالي فرجه الشريف - رسيده است.

هنگامي كه در تاريخ آن دقت مي شود، معلوم مي گردد كه تاريخ صدورش - كه در سال 252 هجري است - مربوط به زمان حضرت امام هادي عليه السلام است؛ يعني حدود چهار سال قبل از تولد حضرت ولي عصر عليه السلام مي باشد.

احتمال دارد كه اين زيارت، از ناحيه ي حضرت امام هادي عليه السلام باشد، زيرا تاريخ انشاء آن - كه نوشته شده است - درست با زمان ايشان مطابقت مي كند. البته از جهات ديگر هم مؤيداتي وجود دارد، زيرا همان طور كه گفتيم وقتي نوعي محدوديت بوده، به صدور آن از جانب امام عليه السلام، «ناحيه» گفته مي شده است، خواه دسترسي نداشتن به امام معصوم عليه السلام به خاطر محدوديت ملاقات باشد و خواه به علت غيبت معصوم عليه السلام؛ حضرت امام هادي عليه السلام نيز در محدوديت و تحت نظر بودند، و به همين خاطر مردم نمي توانستند خدمت ايشان برسند.

بر اين اساس اگر كلام و مطلبي از ايشان صادر مي شده، احيانا «ناحيه ي مقدسه» اطلاق مي كرده اند.

نتيجه اين كه لفظ «ناحيه» تنها اختصاص به پيام هاي حضرت ولي عصر عليه السلام ندارد.

از طرف ديگر در عصر و زمان آن حضرت عليه السلام، خلفاء و حاكمان ستمگر، حتي سعي در براندازي نام دودمان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم داشتند و به خصوص مي كوشيدند تا حماسه ي كربلا را كه حركت دهنده و آگاه كننده جامعه بود، از ميان بردارند، لذا دستور محو نام آن ها و انهدام قبور مطهر شهداي كربلا را دادند و اين قضيه در زمان متوكل عباسي در چند نوبت اتفاق افتاد و حتي محل مرقد مطهر حضرت سيدالشهداء عليه السلام و اصحاب باوفاي آن حضرت را براي كشاورزي در نظر گرفتند.


امام هادي عليه السلام براي احياي آثار ائمه عليهم السلام در همان عصر، همان گونه كه به انشاي «زيارت جامعه ي كبيره» پرداختند، به انشاء «زيارت شهداء كربلا» - كه با نام و خصوصيات قاتلين آن ها همراه بود - اقدام كردند، تا براي هميشه اين نام ها در تاريخ زنده بماند و اگر اقدام صريح و شجاعانه ي آن حضرت نبود، از نام و خصوصيات آنان اطلاعي به ما نمي رسيد.

بر اساس آن چه بيان شد، تاريخ زيارت شهداء (معروف به زيارت ناحيه) با زمان حضرت امام هادي عليه السلام مطابقت دارد.

مرحوم علامه مجلسي رحمه الله مي نويسد:

تاريخ صدور زيارت كه سال 252 ذكر شده، چهار سال قبل از ولادت حضرت قائم عليه السلام است. [1] .

لذا ايشان احتمال داده است كه ازناحيه ي حضرت امام حسن عسكري عليه السلام باشد.

اما بايد اين نكته را دقت نمود كه اين تاريخ صدور، با زمان امامت حضرت هادي عليه السلام منطبق است، و اگر چه امام حسن عسكري عليه السلام متولد شده بودند، اما هنوز به امامت نرسيده بودند، هر چند منافاتي ندارد كه امام حسن عسكري عليه السلام زيارتي را انشاء فرموده باشند.