ائمه معصوم عليهم السلام، در توصيه به زيارت امام حسين عليه السلام تأكيد زيادي دارند، كه برخي شبهه وجوب كرده و گفته اند شايد بتوان گفت زيارت امام حسين عليه السلام در هر سال يكبار واجب است.

در برخي روايات اين زيارت برابر با هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول قرار داده شده است. [1] آن چه مي توان فهرست كرد، اشاره ي اجمالي، به برخي ديگر از آداب و اعمال روز عاشورا است:

1. با پاي پياده، به سوي مرقد حسيني گام برداشتن.

2. سرمه نكشيدن.

3. به فرات با تكبير و تهليل رفتن، و با آن غسل كردن و وضو گرفتن.

4. لباس پاكيزه پوشيدن.


5. از مجالده و منازعه دوري كردن.

6. پرهيز از قسم خوردن

7. به سوي حرم با پاي برهنه رفتن.

8. متواضعانه و با حالت دلشكستگي راه رفتن.

9. از زياده گويي پرهيز كردن.

10. به زوار حرم احسان نمودن.

11. ذكر صلوات بر لب داشتن.

12. از جانب مشرق حرم وارد شدن.

13. دادن آب و سقايت كردن.

14. از غذاهاي ساده استفاده كردن.

15. خواندن زيارات و نمازهايي كه وارد شده است.

16. طلبيدن حاجت.

17. نفرين كردن مظلوم بر ستمگر.

18. گريستن بر امام حسين عليه السلام.

ائمه معصوم عليهم السلام گريستن بر حسين عليه السلام را در زمره مستحبات مؤكد قرار داده اند. امام رضا عليه السلام به يكي از ياران خود در اين باره فرمود:

اگر مي خواهي بر چيزي گريه كني، بر حسين عليه السلام گريه كن. [2] .

و نيز فرمود: فعلي مثل الحسين عليه السلام فليبك الباكون؛ بر مانند حسين عليه السلام بايد گريه كنندگان بگريند. [3] .

نمازهاي شب عاشورا: شامل نماز صدر ركعتي، نماز چهار ركعتي در آخر شب، و نماز چهار ركعتي ديگر است.

نماز روز عاشورا؛ اين نماز چهار ركعتي است.

نمازهاي حرم امام حسين عليه السلام: شامل دو ركعت نماز است كه در بالاي سر مقدس خوانده مي شود و نماز چهار ركعتي كه براي رفع حاجت خوانده شود.

مقتل خواني و ذكر وقايع عاشورا: كه از آداب روز عاشورا و مستحبات برشمرده مي شود.

شعرسرايي: امامان شيعه عليهم السلام شعر گفتن براي عاشورا را ارجي بزرگ مي نهادند. [4] .

در اين باره به اين روايت توجه نماييد: امام صادق عليه السلام به ابوهارون شاعر فرمود: شعري درباره حسين عليه السلام بخوان. او خواند. امام فرمود: آن گونه كه در جمع خود مي خواني بخوان.

ابوهارون اين بار قصيده اي را با سوز خواند.


امام عليه السلام با صداي بلند گريست و صداي گريه زنان نيز از پس پرده برخاست.

برپايي مجالس: بر پا داشتن مجلس سوگواري به ويژه در روز دهم فرازي برجسته از فقه عاشورا است. ائمه معصوم عليه السلام به اين موضوع بسيار توجه نشان داده اند. گاه خود مجالسي پر شور را از زنان و مردان ترتيب مي دادند و بر امام حسين عليه السلام فراوان اشك مي ريختند. [5] .

در يكي از اين مجالس كه امام صادق عليه السلام ترتيب داده بود طفلي شيرخوار را به درون مجلس آوردند و به امام عليه السلام دادند. امام عليه السلام با ديدن آن وضع، گريه اش شدت گرفت و در نتيجه جلسه پرشورتر شد. [6] .

تعزيت گفتن: مستحب است در روز عاشورا مومنان به يكديگر تعزيت بگويند و اين جمله را بر زبان آورند: «اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسين عليه السلام و جعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدي من آل محمد عليهم السلام».

نپرداختن به امور دنيا: كه از آداب روز عاشورا است.

پرداختن به امور دنيا توجه به قلب و ذهن را نسبت به عاشورا كم رنگ كرده و نهضت را از يادها مي برد. [7] .

خودداري از طعام: امام صادق عليه السلام به ابن سنان فرمود: در اين روز عاشورا از خوردن غذا خودداري كن اما روزه نگير. [8] .

مستحب است در عصر با خوردن آب اين امساك را بشكنيم. [9] و بعد از آن از غذاهاي ساده استفاده كنيم.

پوشيدن لباس پاكيزه: از آداب روز عاشورا پوشيدن لباس پاكيزه است.

لعن كردن قاتلان: از آداب روز عاشورا لعن كردن قاتلان امام حسين عليه السلام است. در اين روز هزار بار گفتن «اللهم العن قتلة الحسين عليه السلام» مستحب است. [10] .

ترك خنده و شادي: شادي نكردن و نخنديدن از آداب روز عاشورا برشمرده شده است.

ترك لهو و لعب: ترك لهو و لعب از آداب روز عاشورا برشمرده شده است. [11] .

قمه زني: نهضت حسيني زلال و شفاف است هر كس از هر مذهبي مي تواند جرعه اي از آن بنوشد. شايسته است عزاداران نهضت از رفتارهاي ابهام آميز بپرهيزند. قمه زني به نهضت عاشورا ضربه مي زند و چهره ي نادرستي از عاشورا در اذهان بسياري مي آفريند، هر چند كه قمه زنان نيت پاك داشته باشند. داشتن نيت حسيني كافي نيست، بلكه بايد رفتارها نيز حسيني شود. از اين رو حضرت امام خميني قدس سره فرمودند:

«در شرايط كنوني قمه نزنيد».


اللهم العن اباسفيان و معاوية و يزيد بن معاوية عليهم منك اللعنة ابد الابدين و هذا يوم فرحت به آل زياد و آل مروان بقتلهم الحسين صلوات الله عليه اللهم فضاعف عليهم اللعن منك و العذاب الأليم.

پروردگارا! لعنت فرست بر ابي سفيان و بر پسرش معاويه و پسرش يزيد پليد. بر همه ي آن ها لعنت هميشگي فرست و اين روز (عاشورا) روزي است كه آل زياد بن ابيه لعين و آل مروان بن حكم خبيث به واسطه كشتن حسين كه درود خدا بر او باد، شاد بودند.

بارالها! لعن و عذاب اليم را بر ايشان چندين برابر گردان.



خداوندا نما لعنت هميشه

اباسفيان پست و شرك پيشه



همين سان لعن كن اين پست بدكار

معاويه، همان روباه مكار



عذاب و لعنت بي منتها را

نصيب آن يزيد پست فرما



بر آن ها از تو لعنت باد دائم

دل اهل ولا كن شاد دائم



در اين روزي كه بي ناموس مردان

همين آل زياد و آل مروان



غروري شان گرفت و باد كردند

به روزي كه خبيثان شادمندند



براي كشتن اين حجت حق

حسين اين نور ايزد نور مطلق



سلامي بر وي و آل و تبارش

درودت را بكن يا رب نثارش



بيفزاي اي خداي آسمان ها

عذاب و لعنت خود را بر اعدا




اللهم اني اتقرب اليك في هذا اليوم و في موقفي هذا و ايام حيوتي بالبرآئة منهم واللعنة عليهم و بالموالاة لنبيك و آل نبيك عليه و عليهم السلام.

پروردگارا! من به تو در اين روز و در اين جايگاه و در تمام دوران زندگاني، به بيزاري جستن و لعن بر آن ظالمان و دشمني آن ها و به دوستي پيامبر و آل اطهار او، كه بر او و خاندانش سلام باد، تقرب مي جويم.



تقرب جويمت الله الله

در اين روزي كه عالم گشته بي شاه



در اين جايي كه هستم نيك داني

در ايام حيات و زندگاني



به بي زاري از اين دونان ملعون

كه كورانند و صم بكم و مغبون



به آن حبي كه دارم از رسولت

ز آل او ز خردي تا كهولت