اين واژه پنج بار در قرآن به كار رفته است ( سه بار حواريون و دو بار حواريين ) . اصحاب خاص حضرت عيسي عليه السلام به اين نام خوانده شده اند.

آن گاه كه حضرت عيسي عليه السلام در بني اسراييل به نبوت مبعوث شد، با نشان دادن معجزات، حجت را بر آنها تمام كرد، اما احساس كرد غالب آنها بر كفر خويش اصرار دارند. از اين رو اعلام كرد: آيا كسي هست كه


مرا در پيمودن راه حق ياري دهد؟ حواريون كساني بودند كه اعلام اطاعت و تبعيت كردند:

فلما أحس عيسي منهم الكفر قال من انصاري الي الله قال الحواريون نحن انصار الله آمنا بالله و اشهد بأنا مسلمون [1] .

آن گاه كه عيسي عليه السلام از آنان احساس كفر و طغيان كرد، گفت: ياران من در راه خدا كيانند؟ حواريون گفتند: ما ياران ( دين ) خداييم، به خدا ايمان آورديم و شاهد باش كه تسليم او هستيم.

«حواري» از «حور» به معناي سفيدي خالص گرفته شده است. در وجه نامگذاري هم گفته اند حواريون لباس شوياني بودند كه لباس هاي چرك را تميز و سفيد و پاكيزه مي نمودند. از اين رو آنان را «حواري» ناميدند. [2] امام صادق عليه السلام در مورد وجه نامگذاري حواريون فرمودند:

به نظر عامه ( غير از پيروان اهل بيت ) بدين جهت بوده كه ياران آن جناب شغل لباسشويي داشتند و لباس ها را با شستن از آلودگي پاك و تميز مي كردند و كلمه «حواري» مشتق از «الخبز الحوار» ( نان سفيد ) است. اما به نظر ما آنان را بدين نام خواندند چون نفس خويش را از شرك و آلودگي، خالص و پاك كرده و مردم را نيز با تذكر و موعظه، از آلودگي ها پاك مي ساختند. [3] .

شمار حواريين حضرت عيسي عليه السلام دوازده نفر بوده اند. [4] .

گرچه اين لفظ در قرآن بر اصحاب و خواص محدود حضرت


عيسي عليه السلام اطلاق شده، اما در عرف و روايات، بر اصحاب خاص و برگزيده امام معصوم عليه السلام نيز گفته مي شود، در روايتي مي خوانيم:

در روز قيامت كسي ندا مي كند: حواريون رسول خدا صلي الله عليه و آله كه بر عهد او بودند و هيچ گاه پيمان نشكستند، كجايند؟ سلمان و مقداد و ابوذر برمي خيزند. آن گاه ندا مي دهد: حواريون علي بن ابي طالب عليه السلام وصي رسول خدا صلي الله عليه و آله كجايند؟ در پاسخ اين ندا عمرو بن حمق خزاعي، محمد بن ابي بكر، ميثم تمار و اويس قرني برمي خيزند. و وقتي حواريون امام حسين عليه السلام فراخوانده مي شوند، سفيان بن ابي ليلي همداني و حذيفة بن اسيد غفاري برمي خيزند. شهداي كربلا در پاسخ نداي «كجايند حواريون حسين بن علي؟» قيام مي كنند. جبير بن مطعم، يحيي بن ام طويل، ابوخالد كابلي و سعيد بن مسيب به عنوان حواريون علي بن الحسين ندا را پاسخ مي گويند. عبدالله بن شريك عامري، زرارة بن اعين، مريد بن معاويه ي عجلي، محمد بن مسلم ثقفي، ليث مرادي، عبدالله بن ابي يعفور، عامر بن عبدالله بن جذاعه، حجر بن زائل و حمران بن اعين به عنوان حواريين امام باقر و امام صادق عليهماالسلام نداي گوينده را پاسخ مي دهند و برمي خيزند. [5] .