بازگشت

نهضت هايي كه از حادثه كربلا الهام گرفت


سومين اثر عميق ومهم كه واقعه «طف » آن را به وجود آورد، نهضت هاي اصيلي است كه با الهام از آن واقعه انجام شد. اين قيام هاي خونين كه تقريباً رهبري همه آنها را سادات و بني هاشم برعهده داشتند، خود يكي از ثمرات شيريني است كه فداكاري هاي بي دريغ حسين (ع) وياران عزيزش ، آن را به بار آورد، زيرا تا آن روز هرچند جنگ هاي فراواني در اسلام رخ داده بود، همانند نبرد علي و فرزندش حسن (ع) كه در آنها مردان اصيل و آزاده اسلام سخت با ستم كاران و فرصت طلبان پيكار كردند و فداكاري هاي بسياري انجام دادند، اما آن جنگ ها همگي به صورت برخورد حكومتي با حكومت ديگر بود و هر دو طرف از امكانات (دوقدرت ) برخوردار بودند، از جنبه نفرات و سلاح گرفته تا آذوقه واقتصاد هر دو جبهه ، داراي شرايطي مساوي يا قدرتي ضعيف تر بودند، اما واقعه كربلا اين گونه نبود، در آن جا (قدرت ) تنها در يك طرف بود و حكومت در برابر حكومت قرار نداشت .

در آن جا دو طرف نه تنها داراي شرايطي مساوي نبودند، بلكه از نظر امكانات و نيرو درست در دو قطب مخالف بودند. در حادثه «نينوا» يك طرف پيكار يزيد است كه در رأس قدرت قرار دارد و از همه امكانات وعوامل مادّي به طور وسيع و بي سابقه اي برخوردار است . اما طرف ديگر، يعني جبهه حسين (ع) نه قدرت دارد ونه حكومت ، بلكه تنها جمعي آزادمردان خدا ساخته و شريف بودند كه تعدادشان از صد نفر تجاوز نمي كند، واينان ـ به عكس رقيب خود ـ دست هاي پراز فضيلت شان از همه امكانات مادي تهي است ! نه اسلحه كافي دارد و نه وسيله سواري و حتي نه آب ونان .

اما با اين حال نشان دادند كه در حكومت جباران و ستمگران ، آنجائي كه براي عدالت و آزادي بافضيلت وشرف ارزشي نيست ، مرگ شرافت مندانه به مراتب از زندگي ننگين و سازش با آنها بهتر است .

آري ، اين گونه پيكار و جنگ با اين شرايط كاملا متفاوت ، تا آن روز سابقه نداشت و براي اولين بار اين حسين و ياران آزاده وي بودند كه نشان دادند ممكن است جمعي كوچك و نفراتي محدود، بدون داشتن هيچ گونه امكانات مادي در يك محيط خفقان آور و در حكومت بيداد گران نعره هاي حق طلبانه خويش را از دل بركشند و به خاطر هدف هاي خدايي و انساني با دستي خالي پيكار كنند و هرچند در آن راه جان خود را از كف بدهند، اما چون بر خدا و حق تكيه دارند پيروز گردند.

آري ، از اين جاست كه ما تنها قيام خونين حسين (ع) ـ نه جنگ هاي اصيل گذشته ـ را الهام بخش آن نهضت هاي كوچك ، اما اصيل و پر ثمر مي شمريم كه به وسيله بني هاشم و سادات در برابر حكومت هاي غاصب به وجود مي آيد و ترديدي نيست كه نقش همان قيام ها و جنبش ها با حجم كوچك شان در حفظ موجوديت اسلام و قوانين عدالت گستر آن بسيار حياتي و حساس بوده است ، زيرا ترديدي نيست كه اگر دوران حكومت زمامداران بعدي بانهايت آرامش و بدون درد سر مي گذشت ، بي شك آنهاكه نه با اسلام رابطه گرمي و نه باملت پيوندي داشتند، كمتر احساس احتياج مي كردند كه به مقررات اسلامي و حفظ شئون ديني تظاهر كنند و از ستم به مردم بپرهيزند. اما آن جنبش ها و قيام هاي مسلحانه اي كه به وسيله سادات و بني هاشم انجام مي گرديد، آن هم توأم با محبوبيت خاصي كه خاندان پيغمبر: بعد از حادثه كربلا به دست آورده بودند؛ گاهي آن چنان مشكل عظيم براي حكومت ها و خلفاي ناشايسته وقت به وجودمي آورد كه آنها را به سقوط و شكست قطعي تهديد مي نمود. بي شك در چنين شرايط ، آن جباران خود را به حفظ حقوق مردم و مقررات و تظاهر به رعايت اصول ومباني اسلامي بيشتر محتاج مي ديدند، تا از اين راه هم بر محبوبيت خويش در بين مردم بيفرايند و هم از حمايت اجتماع در برابر سادات بيشتر برخوردار باشند و از طرف سوم ، بهانه اي هم به دست مخالفان خود و بني هاشم نداده باشند.

با اين حساب نقشي كه قيام سادات در برابر حكومت هاي ناشايست وقت از نظر محفوظ ماندن ظواهر اسلام و نام مقدس پيامبر گرامي و رعايت حقوق مردم داشت ، جاي هيچگونه ترديد نيست واين نهضت ها خود يكي از آثار مهم و ثمرات شيريني است كه بي شك از نهضت ريشه دار و عميق حضرت حسين بن علي (ع) الهام مي گرفت .