اگر براي شناخت امر به معروف و نهي از منكر نخواهيم به هيچ كتاب يا احاديث نبوي مراجعه كنيم و تنها خود قرآن را در نظر يگيريم ، متوجه مي شويم كه اين موضوع دراين كتاب مقدس آسماني چقدر تكرار شده است و چه اندازه بدبختي ملل گذشته را مستند مي كند به اينكه امر به معروف و نهي از منكر نداشتند؛ (فلولا كان من القرون من قبلكم اولوا بقية ينهون عن الفساد).

چرا در نسلهاي گذشته يك عده مردم صاحب مايه (ماية عقلي ، فكري ، روحي ) نبودند كه با فسادها مبارزه كنند، تا در نتيجه اين ملتها در اثر فسادها تباه و منقرض نشوند؟

درباره قوم ديگر مي فرمايد: (كانوا لا يتناهون عن منكر فعلوه لبئس ما كانوا يفعلون ): اينها بدبخت و بيچاره شدند، به هلاكت رسيدند، از ميان مردم رفتند، چرا؟ چون نهي از منكر نمي كردند، و بسيار بد مي كردند. در جاي ديگر خطاب به مسلمانان مي فرمايد: (و لتكن منكم امة يدعون الي الخير و يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون ): بايد در ميان شما يك امت ، يك جمعيت ، كارش امر به معروف و نهي از منكر باشد و اگر طور ديگر تفسير كنيم معنايش اين است : از شما چنين امتي بايد ساخته شود؛ يعني همه شما بايد چنين امتي باشيد (امر به معروف و نهي ازمنكر كنيد).

هر دو تفسير درست است و با هم منافات ندارد؛ چون امر به معروف و نهي از منكر يك وظيفه عمومي است براي همه مردم و وظيفه خاصي است براي يك طبقه معين كه از حد عامه مردم بيرون است . بايد در ميان شما چنين جمعيتي باشد يا بايد شما امت ، چنين امتي باشيد كه كارتان دعوت به خير و امر به معروف و نهي از منكر باشد. (اولئك هم المفلحون )، تنها چنين امتي كه در ميان آنها دعوت به خير و امر به معروف و نهي از منكر وجود دارد مي تواند رستگار، سعادتمند و مستقل باشد.

در سوره آل عمران آيات مربوط به امر به معروف و نهي از منكر، زياد است . يكي از آيات چنين است : (واعتصموا بحبل الله جميعاًو لا تفرقوا).

مردم را دعوت به اتحاد و از تفرقه نهي مي كند و پرهيز مي دهد: بپرهيزيد اي مسلمانان از اينكه در ميان شما تفرقه و اختلاف وجود داشته باشد. كوشش كنيد اختلافاتي كه به وجود آمده است حل كنيد، اختلافات را كمتر كنيد و دائماً شكافها را زياد نكنيد.

از اين شكافها كه روز به روز بيشتر مي شود، چه كساني استفاده مي برند؟ آيا غير از دشمن اسلام ، كس ديگري استفاده مي برد؟ آيا دشمن اسلام غير از اين مي خواهد كه ما با نامهاي مختلف مذهبي و فرقه اي ، دائماًبه جان يكديگر بيفتيم و يكديگر را فحش بدهيم ؟ قرآن مي گويد: از تفرقه بپرهيزيد، بعد مي فرمايد: (ولتكن منكم امة يدعون الي الخير) در ميان شما بايد جمعيتي باشد كه هميشه مسلمين را دعوت به وحدت و اتحادكند و با تفرقه هايي كه ميان مسلمين است ، مبارزه كنند. مثل اينكه در اينجا منظور قرآن از «خير»، بيشتر همان اتحاد است . بعد مي فرمايد: (و لا تكونوا كالذين تفرقوا واختلفوا): مانند جمعيتهايي كه متفرق و مختلف شدند، دسته دسته و فرقه فرقه شدند، نباشيد. قرآن در ميان خيرها، حسن تفاهم ، وحدت و اتفاق ميان مسلمين را خيري كه مبدأ همه خيرهاست ، مي داند و در ميان منكرات و زشتيها و پليديها آن را كه از همه پليدتر و زشت تر مي داند، اختلاف و تفرقه است به هر نام و عنواني .

آيه ديگر مي فرمايد: (كنتم خير امة أخرجت للناس ): مسلمانان ! شما بهترين امتي هستيد كه به نفع بشريت ظهور كرده ايد، يعني ملتي بهتر از شما به نفع بشريت ظهور نكرده است . چرا؟ به موجب چه خاصيتي ؟ (تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر): به دليل آنكه شما آمر به معروف و ناهي از منكر هستيد.

از همين آيه بايد بفهميم كه ما بهترين امتها براي بشر نيستيم ؛ چون ما آمر به معروف و ناهي از منكر نيستيم . در هر روز شاهد هزاران فساد و منكر هستيم ؛ ولي دم برنمي آوريم . در نتيجه نمي توانيم ادعاي شرف وبزرگي كنيم ، نمي توانيم افتخاري داشته باشيم ؛ چون اسلام ما يك اسلام واقعي نيست .