امر به معروف و نهي از منكر يگانه اصلي است كه ضامن بقاي اسلام است . اصلاً اگر اين اصل نباشد، اسلامي نيست . رسيدگي كردن دائم به وضع مسلمين است . آيا يك كارخانه بدون بازرسي و رسيدگي دائمي مهندسين متخصص قابل بقاست ؟ ابداً جامعه هم چنين است . يك جامعه اسلامي البته صد درجه برتر و بالاتر است . همانطور كه بدن انسان احتياج به مراقبت دارد، يك جامعه هم همينطور است ، البته در قبال سلامتي ، انسان تنها خودش مسئول است ؛ ولي در جامعه هم مسئول هستند و اين بر عهده همه افراد جامعه است و همه مسئول هستند.

حديثي از امام رضا (ع) هست كه از پيامبر اكرم (ص) نقل مي كنند، مي فرمايند:«اذا تواكلت الناس الامر بالمعروف و النهي عن المنكر»؛ هر گاه مردم امر به معروف ونهي از منكر را به عهده همديگر بگذارند» (يعني هر كس سكوت كند به انتظار اينكه ديگري امر به معروف و نهي از منكر كند و در نتيجه هيچ كس قيام نكند).

«فليأذنوا بوقاع ٍ من الله»؛ پس براي عذاب الهي منتظر و آماده باشند. چه عذابي ؟ عذاب الهي در آيه قرآن چنين تفسير شده است : (قل هو القادر علي ان يبعث عذاباًمن فوقكم او من تحت ارجلكم او يلبسكم شيعاًو يذيق بعضكم بأس بعض ): «(از عذاب خدا بترسيد) بگو خدا قادر است كه از بالاي سر شما برشما عذاب بفرستد يا از زير پاي شما عذاب را بجوشاند يا شما را دسته دسته كند، يا اينكه زيان خود شما را به خود شما برساند (يعني خودتان را به جان يكديگر بياندازد)».

اهل بيت در روايات خود چنين معني مي كنند: عذاب بالاي سر يعني شما از مافوقها عذاب مي بينيد، عذاب از زير پا يعني از طبقه مادون عذاب مي بينيد. پيغمبر اكرم (ص) فرمود: وقتي مردم امر به معروف و نهي از منكر را رها كنند، منتظر و مطمئن باشند كه پشت سر آنها عذاب الهي مي آيد. حديث ديگري نيز از پيغمبر اكرم (ص) است كه مي فرمايد: «لَتأمرون بالمعروف و لتنهون عن المنكر او يسلطن الله عليكم شراركم فيدعوا خيار كم فلا يستجاب لهم ؛: بايد امر به معروف و نهي از منكر را داشته باشيد. ايندو بايد وجود داشته باشند وگرنه بدان بر شما مسلط مي شوند. بعد خوبان مي خوانند و به آنها جوابي داده نمي شود».

اكثراً اينطور معني مي كنند كه بعد از آنكه بدان شما، بر شما مسلط شدند نيكان شما به درگاه الهي مي نالند و خداوند دعاي آنها را مستجاب نمي كند؛ يعني قومي كه امر به معروف و نهي از منكر را رها كنند، خاصيتشان اين است كه خداوند رحمت خود را از آنها مي گيرد، هر قدر هم خدا را بخوانند دعاي آنها به موجب اين گناه ، مستجاب نمي شود.

ما چنين اصل قطعي در اسلام داريم و وجود مقدس اباعبدالله (ع) به اين اصل استناد كرده است و چنين مي فهماند كه فرضاً مردم كوفه مرا دعوت نمي كردند،

فرضاً دستگاه يزيد از من بيعت نمي خواست ، من به موجب اصل امر به معروف و نهي از منكر ساكت نمي نشستم .

امام حسين (ع) در راه امر به معروف و نهي از منكر يعني در راه اساسي ترين اصلي كه ضامن بقاي اجتماع اسلامي است كشته شد در راه آن اصلي كه اگر نباشد دنبالش متلاشي شدن است ، دنبالش تفرق است و دنبالش از ميان رفتن و گنديدن پيكر اجتماع است ، شهيد شدند.

آيات قرآن در اين زمينه بسيار است . قرآن كريم بعضي از جوامع گذشته را كه ياد مي كند، مي گويد: اينها متلاشي و هلاك شدند، تباه و منقرض شدند، به موجب اينكه در آنها نيروي اصلاح نبود، نيروي امر به معروف و نهي از منكر نبود، حس امر به معروف و نهي از منكر در ميان اين مردم زنده نبود، براي همين هلاك شدند.