اساساً شروع نهضت را همان عصر روز عاشورا بايد تلقي كرد (سيزده خرداد) و درحقيقت نطفه انقلاب را همان فرياد عصر عاشوراي امام منعقد كرد. عاشورا در جوامع ،داراي قدرتي بوده كه اين قدرت را امام شناخت و با بهره برداري درست از آن انقلاب به پيروزي رسيد.

بر اين اساس عاشورا تنها مسئله اي براي آرامش روح و روان و معنويت نيست ،بلكه مي تواند عامل رخ دادي عظيم در گستره تاريخ گردد. متأسفانه عده اي عاشورا را يك مسأله پسيكو لوژيك ، (رواني و نفساني ) مي بينند كه به آنها آرامش مي دهد و جنبه عاطفي دارد. اما اين تمام جوهره عاشورا نيست ، تجلي صفات جميله در بر خورد با جور و ستم از بهترين جنبه هاي محوري نهضت عاشورا است .

يكي از شاخصه هاي عمده نو پردازان فكر ديني و اسلام شناسان نوانديش در چند دهه اخير اين است كه رخ داد عاشورا به عنوان يك رخ داد اجتماعي براي آنها مطرح شده و در بينش اجتماعي آنها مؤثر افتاده است . هرچند فرهنگ ها مجموعه باورها، گرايش ها،ارزش ها و رفتارهايي هستند كه درحيات يك جامعه ماندگار مي شوند و استمرار تاريخي مي يابند. بدين روي عاشورا تنها يك رويداد تاريخي نيست ، بلكه يك فرهنگ است .فرهنگ عاشورا مجموعه عناصر عاطفي ، ارزشي ، اعتقادي و رفتاري اي است كه بر محور عاشورا شكل گرفته وبه نحو زنده وحيات بخشي حضور پايدار خود را در تاريخ تشيع حفظ كرده و نقش ها و كاركردهاي متنوعي در جامعه شيعي ؛ خصوصاً انقلاب اسلامي داشته است .

در يك بررسي وتحليل جامع اگر بخواهيم نقش عاشورا را در تكوين ، پيدايش و تكامل انقلاب اسلامي طرح نماييم ، بايد به زير اشاره كنيم