بازگشت

اختلاف روش امام در خلال مدت قيام خود


البته مراد از اينكه مي گوييم مقصد امام (ع) از قيام، شهادت بود و خدا شهادت او را خواسته بود، اين نيست كه خدا از وي خواسته بود كه از بيعت يزيد خودداري نمايد، آنگاه دست روي دست گذاشته به كسان يزيد اطلاع دهد كه بياييد مرا بكشيد و بدين طريق خنده دار وظيفه خود را انجام دهد و نام قيام روي آن بگذارد. بلكه وظيفه امام (ع) اين بود كه عليه خلافت شوم يزيد قيام كرده، از بيعت با او امتناع ورزد و امتناع خود را - كه به شهادت منتهي خواهد شد - از هر راه ممكن به پايان رساند. از اينجاست كه مي بينيم روش امام (ع) در خلال مدت قيام به حسب اختلاف اوضاع و احوال، مختلف بوده است: در آغاز كار كه تحت فشار حاكم مدينه قرار گرفت شبانه از مدينه حركت كرده به مكه كه حرم خدا و مأمن ديني بود پناهنده شد و چند ماهي را در مكه در حال پناهندگي گذرانيد. در مكه تحت مراقبت سرّي مأمورين آگاهي خلافت بود تا تصميم گرفته شد توسط گروهي اعزامي در موسم حج كشته شود يا دستگير شده به شام فرستاده شود. و از طرف ديگر سيل نامه از جانب عراق به سوي آن حضرت باز شده در صدها و هزارها نامه وعده ياري و نصرت داده او را به عراق دعوت كردند و در آخرين نامه كه صريحاً به عنوان اتمام حجت - چنانكه بعضي از مورخين نوشته اند - از اهل كوفه رسيد كه حضرت تصميم به حركت و قيام خونين گرفت. اول به عنوان اتمام حجت، مسلم بن عقيل را به عنوان نماينده خود به كوفه فرستاد و پس از چندي، نامه مسلم مبني بر مساعد بودن اوضاع نسبت به قيام، به آن حضرت رسيد. امام (ع) به ملاحظه دو عامل كه گفته شد يعني ورود مأمورين سرّي شام به منظور كشتن ياگرفتن وي و حفظ حرمت خانه خدا و مهيا بودن عراق براي قيام، به سوي كوفه رهسپارشد. سپس در اثناي راه كه خبر قتل فجيع مسلم و هاني رسيد، روش قيام و جنگ تهاجمي را به قيام دفاعي تبديل فرموده و به تصفيه جماعت خود پرداخت وتنها كساني را كه تا آخرين قطره خون خود از ياري وي دست بردار نبودند نگه داشته، رهسپار مصرع خود شد. [1] .


پاورقي

[1] بيست مقاله، رضا استادي، نشر انتشارات اسلامي، صص 438-444.