تولد ايشان در سال 15 و يا 17 ه.ق. مي باشد. محمد فرزند گرامي و عظيم الشأن امام علي بن ابيطالب عليه السلام است و او را به جد مادريش «حنفيه» نسبت مي دهند. نام مادرش «خولة» دختر جعفر بن قيس... بن حنفيه بود. روزي علي عليه السلام به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم عرض كرد: اگر خداوند، پسري به من داد اجازه مي فرماييد نام شما را بر او بگذارم؟ پيامبر فرمود: آري. و در روايت ديگر چنين است كه پيامبر به علي عليه السلام فرمود:

«ان ولدت منك غلاما فسمه باسمي و كنه بكنيتي، فولد له بعد موت فاطمة عليهاالسلام، غلاما فسماه محمد و كناه ابوالقاسم». اگر پسري از تو بوجود آمد نام او را نام من و كنيه اش را كنيه ي من بگذار. سپس خداوند بعد از شهادت حضرت فاطمه عليهاالسلام فرزندي عنايت فرمود كه نامش را محمد و كنيه اش را ابوالقاسم نهاد.

از امام رضا عليه السلام است كه فرمود: «كان اميرالمؤمنين، يقول: (ان المحامدة تابي ان يعصي الله عزوجل، قلت: من المحامده؟! قال: محمد بن جعفر و محمد بن ابي بكر و محمد بن ابي حذيفه و محمد بن اميرالمؤمنين ابن الحنيفة رحمة الله.»

اميرمؤمنان علي عليه السلام مي فرمود: همانا محمدها، نمي گذارند كه نافرماني خدا انجام گيرد. راوي پرسيد محمدها كيانند؟!. امام هشتم عليه السلام فرمود: محمد بن جعفر و محمد بن ابي بكر و محمد بن حذيفه و محمد بن اميرالمؤمنين عليهم السلام.

مرحوم مجلسي، در ذكر ماجراي


حركت امام حسين عليه السلام از مدينه به مكه و از مكه به كربلا روايتي دارد كه مي تواند جواب مناسبي براي علت نيامدن محمد بن حنفيه به كربلا باشد. ايشان پس از قتل درخواست محمد حنفيه از امام حسين عليه السلام براي صرف نظر از سفر به عراق مي نويسد: «امام حسين عليه السلام در جواب محمد حنفيه فرمود»: «... من آماده ي حركت به سوي مكه هستم و همه ي خانواده و برادران و خواهران و برادرزاده ها و شيعيانم با من همراهند و امر آنان به دست من است»... «و اما انت يا اخي، فلا، عليك ان تقيم بالمدينة فتكون لي عينا، لا نخفي عني شيئا من امورهم...؛ اما تو اي برادرم، لازم نيست مرا همراهي كني بلكه در مدينه بمان و به عنوان چشم (و خبر رسان) من باش و اوضاع مدينه را به اطلاع من برسان...».

قال الصادق عليه السلام: «ما مات محمد بن الحنفيه حتي اقرت لعلي بن الحسين عليه السلام و كانت وفاة محمد بن الحنفية سنة اربع و ثمانين من الهجرة». امام صادق عليه السلام فرمود: محمد حنفيه نمرد مگر آنكه به امامت علي بن الحسين عليه السلام اقرار و اعتراف داشت و وفات او در سال 84 ه.ق بود.

امام باقر عليه السلام فرمود: «... در بيماري محمد حنفيه من در كنارش بودم و خودم چشم او را بستم و غسلش دادم و كفنش كردم و نماز بر او خواندم و او را به خاك سپردم».