اسماعيل بن جمال الدين محمد بن عبدالرزاق اصفهاني، ملقب به خلاق المعاني، او و پدرش هر دو در قصيده سرايي مشهورند. سبب شهرت او را به خلاق المعاني آن دانسته اند كه در شعر وي معاني دقيقه مضمر است كه بعد از چند نوبت مطالعه ظاهر مي شود. از جمله ي ممدوحان او ركن الدين مسعود از آل صاعد اصفهان، جلال الدين منكبرني


خوارزمشاه، حسام الدين اردشير از آل باوند و اتابك سعد بن زنگي هستند. وي دوره ي وحشتناك حمله ي مغول را درك كرد و به چشم خويش قتل عام مردم اصفهان را به دست مغولان به سال 633 ه.ق. ديد و خود نيز دو سال بعد، 635 ه.ق. به دست مغولي به قتل رسيد. كمال الدين در آوردن معاني دقيق و باريك انديشي مهارت دارد و در التزامات صعب و تقييد به آوردن مفاهيم مشكل، چيره دست است. ديوان او به طبع رسيده است.

اين شاعر توانمند ايراني اشعار زيادي را در رثاي شهيدان كربلا و حضرت امام حسين عليه السلام سروده است كه به مناسبت برخي از آن اشعار ذكر مي شود:



اين واقعه ي هايل جانسوز ببينيد

وين حادثه ي صعب جگر سوز ببينيد



بر باز ببينيد ستم كردن گنجشك

بر شير، شغالان شده پيروز ببينيد



آن سلطنت و قاعده ي حكم كه دي بود

وين عجز و پريشاني امروز ببينيد



از دود دل خلق درين ماتم خونبار

يك شهر پر از آتش دلسوز ببينيد



ور عيسي يك روزه نديدي كه سخن گفت

نقالي اين طفل نو آموز ببينيد



چون محرم رسيد و عاشورا

خنده بر لب حرام بايد كرد



وز پي ماتم حسين علي

گريه از ابر وام بايد كرد



لعنت دشمنانش بايد گفت

دوستداري تمام بايد كرد



اگر كسي پسري را از آن تو بكشد

به عمر خويش ره لعنتش رها نكني



اگر كشنده ي فرزند مصطفي ست يزيد

حديث لعنت و نفرين او چرا نكني؟



تو بر شكنده ي فرزند خود مكن لعنت

چو بر كشنده ي فرزند مصطفي نكني