علامه سيد محسن امين (1371 - 1284 ه. ق) يكي از مصلحان بزرگ جهان اسلام به شمار مي رود كه روزگاري با رهبري خود، اصلاحات زيادي در انديشه و عمل مسلمانان به عمل آورد. نظريه اصلاحي او در عزاداري اباعبدالله عليه السلام يكي از اقدامات او به شمار مي رود.

سيد محسن پس از اتمام تحصيلات خود در نجف اشرف و با عنوان مرجعيت عامه، در سوريه و لبنان فعاليتهاي خود را آغاز كرد. او به نيكي دريافته بود كه در اين كشورها مشكل اساسي مسلمانان و به ويژه شيعيان فقر مالي و جهل آنان است، لذا در نخستين فرصت درصدد رفع اين دو نقيصه برآمد.


از سوي ديگر وقتي شاهد تغييرات و تحولات شگرفي در عرصه ي فن آوري و علوم انساني شد درصدد آماده سازي مسلمانان براي تطبيق خود با شرايط حاضر برآمد و براي مصون سازي مسلمانان در جهت در امان ماندن از مفاسد اجتماعي غرب كه به همراه تلقي جديد از انسان و دنيا ناشي شده بود، اقدامات لازم را به عمل آورد. به علاوه سيد متوجه شده بود كه مسيحيان تبليغات وسيعي به راه انداخته اند تا دختران و پسران جوان را به سوي خود جلب و جذب كنند. و براي رسيدن به اين مقصود مدارس مختلط دختر و پسر را گسترش مي دادند و محسن امين به نيكي مي دانست كه با «تحريم» اين مدارس نمي تواند كاري از پيش ببرد، لذا تصميم گرفت دست به كار ايجابي بزند و در اين راستا از افراد زيادي براي تشكيل انجمني دعوت به عمل آورد و سرانجام دبيرستاني تحت عنوان «المدرسة العلوية» را تأسيس كرد. در اين زمان بود كه سيد، بچه هاي شيعيان را از اسم نويسي در مدارسي غير شيعه و به خصوص مسيحيان منع كرد.

سيد علاوه بر اقدامات فوق نيك مي دانست كه اسلام با عقايد خرافي آميخته شده است، لذا مبارزه ي اصلاحي سختي را آغاز كرد و به هر ترتيبي بود موهومات را از چهره ي اسلام زدود. او در اين باره كتابهايي چون «مجالس السنيه» در پنج جلد و «رسالة التنزيه و الدرس الدينية» را تأليف كرد.

با وجود آن كه اقدامات سيد با مقاومت اهل جمود مواجه شد ولي در نهايت او بود كه به پيروزي دست يافت.

سيد محسن نه تنها در زمينه ي مسايل فرهنگي و اصلاح ديني اقدامات زيادي كرد بلكه اين كار، او را از پرداختن به امور علمي باز نداشت. تأليف اثر بسيار باارزش «اعيان الشيعه» كه در واقع دايرة المعارف تشيع است، گوياي تلاش خستگي ناپذير سيد در اين عرصه است.

سيد در عين حال از مشكلات مادي و اقتصادي مسلمانان و شيعيان هم غافل نبود و به همين منظور انجمن هايي تشكيل داد كه مهمترين آنها عبارتند از: انجمن جمع آوري اعانات براي بينوايان،


انجمن حمايت از ايتام و كودكان و تأمين هزينه ي تحصيلي آنان و انجمن تأمين هزينه ي طبابت و خريد دارو براي مستمندان.

سيد محسن امين حركت امام حسين عليه السلام را براساس عقل و منطق مورد ارزيابي قرار داده است و قيام آن حضرت را بهترين راه حل منطقي و عاقلانه در مبارزه با يزيد و فرار از بيعت با يزيد مي داند كه آن حضرت چنين روشي را در پيش گرفت. اين گونه انتخاب طريق، بهترين توجيه كننده ي شهادت طلبي امام حسين عليه السلام است. سيد محسن امين در اين زمينه مي نويسد: «چنان چه امام حسين عليه السلام با يزيد بيعت مي كرد، بر بسياري از مردم اين امر پوشيده مي ماند كه چه مرد فاسق و بي ديني است و چنين مي پنداشتند كه يزيد رهبري است كه بر حكومت حق تكيه زده است و بدون ترديد احكام ديني در بوته فراموشي مي رفت». اما قيام و شهادت طلبي حضرت امام حسين عليه السلام همه اين پندارها را از ميان برد و چهره ي كريه و منافقانه يزيد را براي مردمان آشكار كرد.»