وي عموي مختار و از ياران مخلص اميرمؤمنان و ائمه اطهار عليهم السلام بود.سعد بن مسعود فرمانده و رزم آوري باتجربه بود كه مختار دوران نوجواني و جواني را نزد عمويش مي گذراند و تجربه مي اندوخت.

اميرمؤمنان علي عليه السلام پس از رسيدن به حكومت بنابر علل و حوادثي كه پيش آمد رسما مركز خلافت را از مدينه به عراق (كوفه) منتقل نمود. استانداري مدائن كه از مناطق مهم مرزي عراق بود، از طرف حضرتش به عموي «مختار» واگذار گرديد. و مختار نيز در كنار عموي خود در عراق ساكن شد و در زمان حكومت امام علي عليه السلام در كنار حضرت


در كوفه ماند و پس از شهادت امام عليه السلام به بصره رفت و مدتي در آنجا ساكن بود.

در جنگ صفين، اميرمؤمنان عليه السلام «سعد» را فرمانده ي طايفه ي قيس و عبدالقيس قرار داد. سعد بن مسعود ثقفي در آن جنگ با «فئه ي باغية» و دار و دسته ي معاويه به مبارزه پرداخت.