امام حسين عليه السلام روز يكشنبه دو روز قبل از ماه مبارك شعبان سال شصت هجري از مدينه بسوي مكه حركت كرد و شب جمعه در حالي كه سه شب از ماه شعبان گدشته بود، وارد مكه گرديد. آن حضرت پس از چهار ماه و پنج روز اقامت در مكه ي معظمه (از شعبان تا پايان ذيقعده) در روز سه شنبه هشتم ذيحجه مصادف با روز ترويه (همان روزي كه مسلم بن عقيل در كوفه قيام كرد) از مكه بسوي عراق حركت كرد [1] [2] .

حركت امام حسين عليه السلام زماني بود كه به ايشان خبر رسيد يزيد لشكري را به فرماندهي عمرو بن سعيد بن عاص به مكه گسيل داشته و او را امير الحاج قرار داده و به او تأكيد كرده كه هر جا حسين عليه السلام را بيابد بي درنگ او را به شهادت برساند [3] ؛ واز طرف ديگر امام عليه السلام مطلع شده بود كه سي نفر از مزدوران يزيد


جهت ترور ايشان به مكه اعزام شده اند [4] : در ضمن اين نكته نيز قابل توجه است كه مردم حجاز با اهل بيت عليهم السلام دشمني ديرينه داشتند و نسبت به ساخت قدس علوي بي حرمتي مي كردند بطوري كه امام چهارم عليه السلام مي فرمايد: ما در مكه و مدينه حتي بيست نفر دوست و طرفدار هم نداريم [5] . بهر حال وقتي امام عليه السلام از توطئه ي شوم يزيد با خبر شد، براي حفظ حرمت خانه ي خدا، پس از انجام طواف و سعي بين صفا و مروه و تبديل حج به عمره ي مفرده [6] . و اگر كسي احتمال بدهد كه احرام آن حضرت احرام حج افراد بوده است و حج افراد را تبديل به عمره نموده است، اين نيز خالي از اشكال نيست زيرا اولا با علم امام عليه السلام به اينكه نمي تواند حج را به پايان ببرد چگونه به احرام حج محرم شده است، و ثانيا ميقات حج افراد براي كسي كه وطن او مكه نيست همان ميقاتهاي مشهور است و نمي تواند از مكه محرم شود.

و ثانيا: از روايات چنين مستفاد است كه امام عليه السلام عمره بجا آورده و از تبديل حج به عمره يا به تعبير ديگر عدول به عمره ي مفرده ذكري نيست كه ما در اينجا برخي از آن روايات را ذكر مي كنيم:

عن علي بن ابراهيم عن ابيه و عن محمد بن اسماعيل عن الفضل بن شاذان عن حماد بن عيسي عن ابراهيم بن عمر اليماني عن ابي عبدالله عليه السلام انه سئل عن رجل خرج في اشهر الحج معتمرا ثم خرج الي بلاده، قال: لا بأس و ان حج من عامه ذلك و افرد الحج فليس عليه دم و ان الحسين بن علي عليه السلام خرج يوم التروية الي العراق و كان معتمرا.

و عنه عن ابيه عن اسماعيل بن مراد عن يونس بن معاوية بن عمار قال: قلت لابي عبدالله عليه السلام: من أين افترق المتمتع و المعتمر؟ فقال: ان المتمتع مرتبط بالحج و المعتمر اذا فرغ منها ذهب حيث شاء و قد اعتمر الحسين عليه السلام في ذي الحجة ثم راح يوم التروية الي العراق و الناس يروحون الي مني و لا بأس بالعمرة في ذي الحجة لمن لا يريد الحج (وسائل الشيعة، ج 10، باب 7 من أبواب العمرة حديث 2 و 3).

همانگونه كه از دو حديث فوق مستفاد است، امام حسين عليه السلام محرم به احرام عمره بوده اند و صحبت از تبديل حج به عمره نيست، مضافا بر اينكه بعضي خروج امام حسين به عراق را در سوم ذيحجه ذكر كرده اند (سيد ابن طاووس در ملهوف) و ابي جارود از امام باقر عليه السلام نقل كرده است كه امام حسين عليه السلام يك روز قبل از ترويه يعني روز هفتم ذيحجه از مكه خارج گرديد. (كامل الزيارات 73). تصميم به خروج از مكه ي مكرمه


گرفت [7] .

فرزندان و برادران و برادرزادگان و اكثر اهل بيت، بجز محمد بن حنفيه، امام عليه السلام را همراهي مي كردند [8] .

امام عليه السلام در حال حركت اين آيه را تلاوت مي كرد (فخرج منها خائفا يترقب قال رب نجني من القوم الظالمين) [9] .

امام حسين عليه السلام براي رفتن به مكه راه اصلي و عمومي را اختيار كرده بود، و در پاسخ اهل بيت كه به او مي گفتند: اگر ما نيز از راهي كه ابن زبير انتخاب كرده بود (بيراهه) مي رفتيم، شايد از تعقيب دشمنان در امان بوديم، فرمود: نه! بخدا سوگند از راهي جز اين نخواهم رفت تا مشيت الهي بوقوع پيوندد [10] .