حنفيه لقب مادر اوست، و اسم مادرش خوله دختر جعفر بن قيس است. اميرالمؤمنين عليه السلام مي فرمود: محامده ابا دارند كه خدا عصيان شود كه يكي از آنها محمد بن حنفيه مي باشد. اما نيامدن او به همراه امام عليه السلام به عراق شايد به جهت عذر و يا مصلحتي بوده است، و راجع به سال وفات و محل دفن او اختلاف شده است: بعضي وفات او را به سال 80 و محل دفن او را در جبل رضوي و بعضي در طائف دانسته اند. (تنقيح المقال 112 /3).

محمد بن حنفيه هنگامي كه از قصد امام حسين عليه السلام براي بيرون رفتن از مدينه آگاه شد نزد آن حضرت آمد و گفت: اي برادر تو محبوبترين مردم نزد مني و من از هيچكس نصيحتم را دريغ نمي دارم تا چه رسد به تو، كه تو را نيازمند به آن مي بينم، از بيعت يزيد كناره گير و از سكونت در شهرها تا مي تواني يپرهيز كن، سپس نمايندگان خود را بسوي مردم گسيل دار و آنها را به خودت دعوت كن اگر تو را اجابت كردند و به بيعت با تو تن در دادند، خداي را بر اين موهبت سپاسگزار باش، و اگر براي بيعت، ديگري را برگزيدند، اين انتخاب بد بهيچوجه مزيت و موقعيت تو را به دست


فراموشي نخواهد سپرد، اگر به شهري وارد شوي و مردم آن شهر در بيعت با تو دچار ترديد گردند و گروهي به حمايت تو و جمعي ديگر به مخالفت با تو بر خيزند و آتش فتنه زبانه كشد و خون بيگناهان ريخته شود و سرانجام قصد جانت كنند و تو را از ميان بردارند.

امام عليه السلام فرمود: اي برادر به كجا روم؟!

محمد بن حنفيه گفت: بسوي مكه حركت كن، اگر آن شهر را مناسب اقامت ديدي در آنجا سكونت كن، و اگر احساس كردي كه مكه نيز جاي امني براي تو نيست، به بيابانها و كوهها رو كن، و هميشه از نقطه اي به نقطه اي در حركت باش تا آنكه سرانجام كار را دريابي!