همان گونه كه در مقدمه نيز اشاره شد، قيام مقدس امام حسين عليه السلام و حادثه ي دل خراش كربلا عليه دستگاه بيدادگر بني اميه ريشه ي اصلي بسياري از قيام ها و نهضت ها و خون خواهي ها بر ضد جنايت كاران حاكم بود. قيام آن حضرت عليه السلام مشغلي بود كه خاموشي نداشت و سيدالشهدا عليه السلام، خود اين مشعل را به پرچمداران نهضت هاي آزاديبخش و مجاهدان راه خدا داد.

پس از قيام عاشورا، قيام هاي مسلحانه و خونيني بر ضد دشمنان اسلام و به عنوان خون خواهي امام حسين عليه السلام و شهيدان راه خدا به وجود آمد كه سرانجام، منجر به هلاكت بني اميه و سقوط آنان گرديد. پس از


شهادت امام حسين عليه السلام و يارانش، چنان موج نفرت و بغض و عداوت بر ضد دشمنان اهل بيت عليهم السلام بالا گرفت كه تاريخ كم تر نظير آن را به ياد دارد. در واقع، مي توان گفت، كه قيام عاشورا سرمشق بسياري از مجاهدت ها و نبردها عليه ظلم و بيدادگري و بي ديني بود. و هنوز هم خون آن عزيزان مي جوشد و مردم را به راه شرافت و عزت و آزادگي دعوت مي كند.

چند صباحي از حادثه ي خونين عاشورا نگذشته بود كه روح انتقام وخون خواهي امام حسين عليه السلام و يارانش در كالبد جمعي از شيعيان بيدار دميده شد. هنوز سران بني اميه از پيروزي ظاهري خود در كربلا لذتي نبرده بودند كه فريادهاي اعتراض و انتقام از گوشه و كنار كشور پهناور اسلامي، به ويژه نواحي به سرزمين شهيدان، بلند شد.

در فصول گذشته، شرح برخي از اين قيام ها و حركت ها آمد. اما پس از آن ها، انقلابي بزرگ تر، عظيم تر و با شكوه تر، انقلابي الهي به رهبري يكي از قهرمانان و فرزندان امام حسين عليه السلام به پا خاست؛ انقلابي كه اركان رژيم اموي را درنوريد و تا دفن اجساد سران بني اميه و ويراني كاخ هاي آنان از پاي ننشست؛ و آن، قيام زيد بن علي، خونخواه بزرگ اهل بيت عليهم السلام بود.

امام باقر عليه السلام زيد عليه السلام را خون خواه شهيدان مي ناميد و مي فرمود:

«هذا سيد من اهل بيته و الطالب و باوتارهم» [1] .

اين بزرگي از خاندان خويش و خونخواه آنان است.

فلسفه ي قيام زيد عليه السلام و يكي از اهداف آن خون خواهي شهيدان كربلا


بود. او خود مي فرمود: «انما خرجت علي بني امية الذين قتلوا جدي الحسين.» [2] من بر ضد آنان كه با جدم، حسين عليه السلام، جنگيدند قيام كرده ام.

او جنگ با فرزندان معاويه و مروان را يكسان مي دانست و جنايات هشام، خليفه ي سفاك اموي را كم تر از جنايات يزيد نمي شمرد. وي ضمن قيام خود، علت نبرد خويش را ريشه كن كردن شجره ي خبيثه ي بني اميه ذكر كرد؛ همان هدفي كه جدش،امام حسين عليه السلام داشت و فرمود: «انما خرجت علي بني امية الذين قتلوا جدي الحسين و اغاروا علي المدينة يوم الحرة، ثم رموا بيت الله بحجر المنجنيق و النار.» [3] .

من بر كساني خروج كرده ام كه با جدم، حسين عليه السلام جنگيدند و به مدينه حمله ور شدند و كعبه را با منجنيق سنگ باران كردند و به آتش كشيدند.

به دليل آن كه انتقام كامل از دشمنان اسلام و اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله گرفته نشده بود و بازماندگان اموي پس از نهضت توابين و مختار و ديگران هنوز بر اريكه ي قدرت نشسته بودند، آتش شعله ور انتقام فروكش نكرده زيد مشعلدار اين نهضت گرديد.

شيخ مفيد در ارشاد، يكي از علل نهضت زيد عليه السلام را خون خواهي جدش، امام حسين عليه السلام مي داند و مي نويسد: «هدف او، خونخواهي امام حسين عليه السلام بود.» [4] .

طبرسي در اعلام الوري مي فرمايد: «او به خون خواهي امام حسين عليه السلام قيام كرد.» [5] .