شكل گيري نهضت توابين
مسعودي، مورخ شهير اسلام، چنين آورده است: در سال 65 ه.ق، شيعيان به حركت درآمدند و همديگر را به دليل ياري ندادن امام حسين عليه السلام سرزنش كردند و از اين كار خود، اظهار ندامت و پشيماني نمودند.
آنان دريافتند كه چه خطاي بزرگي مرتكب شده اند؛ زيرا امام حسين عليه السلام را دعوت كرده بودند، ولي او را ميان آن همه دشمن تنها گذارده و به ياري اش نشتافته بودند. آنان دريافتند كه اين خطا، نابخشودني، جرم بزرگ و ننگي است كه دامنشان را گرفته و جز با دادن جان و كشته شدن در اين مسير، پاك نخواهد شد؛ معتقد بودند كه بايد از دشمنان بكشند تا كشته شوند تا شايد خداوند از خطاي آنان درگذرد. هسته ي قيام شيعي توابين به وسيله ي پنج تن از سران سالخورده ي شيعه ي عراق
تشكيل شد كه عبارت بودند از:
1 - سليمان بن صرد خزاعي؛ او بزرگ طايفه ي خزاعه و از محترمان كوفه بود و سابقه ي صحابي بودن پيامبر صلي الله عليه و آله را نيز داشت.
2 - عبدالله بن وال تميمي؛
3 - رفاعة بن شداد بجلي؛
4 - عبدالله بن سعد ازدي؛
5 - مسيب بن نجبه فزاري.
شعيان به رهبري اين پنج تن، كه از بهترين ياران اميرالمؤمنين عليه السلام و شيعيان خاص بودند، قيام كردند. [1] .
پاورقي
[1] مروج الذهب، ج 3، ص 93؛ تاريخ طبري، ج 5، ص 552؛ کامل ابناثير، ج 4، ص 158.