شادي چيست ؟ چه عواملي باعث شادي جامعه مي شوند؟، مراسم عزاداري مذهبي ، چه رابطه اي با شادي افراد و جامعه دارد؟ در اين موارد به اختصار سخن مي گوييم . براي شادي تعاريف مختلفي شده است ؛ ارسطو معتقد است ، حداقل سه نوع شادي وجود دارد: الف ) حالتي كه همراه با لذت حاصل مي شود. ب ) حالتي كه به دنبال عمل كرد خوب براي فرد حاصل مي شود. ج ) حالتي كه بر اثر زندگي متفكرانه حاصل مي شود. از ديدگاه ارسطو، نوع اوّل سطح نازل و زودگذر شادي است ؛ نوع دوم ، سطح متوسط و ميان مدت شادي و نوع سوم سطح عالي و دراز مدت شادي است . فيلسوفاني مثل جان لاك و جرمي بنتام ، گفتند شادي بستگي به تعداد لذات زندگي دارد.

اين تعاريف ، منطبق با تعريف توده مردم از شادي نيست . از ديدگاه مردم ، شادي يعني انبساط خاطر، يك فرد ممكن است يك روز صبح شاد باشد و بعد از ظهر غمگين باشد، با شنيدن يك خبر، شاد و با خبري ديگر غمگين بشود. در بعضي از كتاب هاي انگيزش و هيجان نيز همين گونه تعريف شده است ، بر اين اساس ، حتي اگر با مصرف دارو هم ،انبساط خاطري حاصل شود، نام آن شادي است .

وقتي ما از شادي اجتماعي سخن مي گوييم ، نه آن شادي سطح اعلاي ارسطويي را در نظر داريم و نه شادي زودگذر و مبتذلي كه حتي با مصرف دارو ممكن است حاصل شود؛ پس شادي مورد نظر چيست ، امروزه از ديدگاه روانشناسي اجتماعي ، شادي برابراست با حاصل جمع رضايت و سطح لذت : سطح لذت رضايت = شادي

اين نوع تعريف با تصور توده مردم از شادي ، منطبق است و بر اين اساس ، شادي هم با فعاليت يا موضوع لذت افرين بالفعل مرتبط است ، كه با مؤلفه سطح لذت ، آن را بيان كرديم و هم با وضعيت رواني فرد كه ناشي از تجربه ها، انتظارات و آرزوها، و... است ، ارتباط مستقيم دارد كه آن را با مؤلفه رضايت بيان كرديم ؛ و هر دو مؤلفه ، اموري غير ثابت و غير مطلق هستند.

آنگوس كمپبل ، ويلارد رادجرز، و فيليپ كانورس ، محققان امريكايي ،تلاش كردند كه رابطه 10 متغير (سن ، نژاد، اشتغال ، بيكاري ، درآمد خانواده ، اشتغال رئيس خانه ، تحصيلات ، مذهب ، جنس ، شهرنشيني ، تجرد، تأهل بدون فرزند، تأهل با فرزند) را با ميزان شادي بسنجند، آنان 2144 آزمودني را آزمودند، با لحاظ كردن همه اين عوامل ، توانستند فقط 10 درصد تفاوت شادي هاي بين افراد را به اين امور، نسبت بدهند،و در نهايت نتيجه گرفتند كه عمدتاً شادي به نوع شخصيت يا منش افراد بستگي دارد.

بدين ترتيب معلوم مي شود كه براي بالا بردن سطح شادي در فرد و جامعه ، بايد به آن دو مؤلفه (سطح لذت و رضايت ) توجه كرده و آن ها را تقويت كنيم ؛ و آن دو مؤلفه از مراسم عزاداري ، اثر منفي نمي پذيرند. اين گونه نيست كه مراسم عزاداري ، با سطح لذت و سطح رضايت افراد، همبستگي منفي داشته باشند، بلكه شواهدي براي همبستگي مثبت وجود دارد.

قطعاً كساني كه با علاقه و انتخاب خود به مراسم عزاداري مي روند، از آن لذت مي برند و از آن احساس رضايت مي كنند.

عده اي از روان شناسان از جمله روان شناس آمريكايي مايكل فورديس ،برنامه اي براي افزايش شادي تهيه كردند. به نظر او، بهترين راه اين است كه افراد، خود،براي شاد بودن اقدام كنند. او يك برنامه چهارده عنصري تهيه و ارايه كرد كه به اختصار در زير مي آيد:

1) خود را مشغول نگه داريد و فعال تر باشيد.

2) وقت بيشتري را به روابط اجتماعي اختصاص دهيد.

3) در كارهاي با معني شركت كنيد.

4) امور زندگي را به بهترين نحو طرح ريزي و سازماندهي كنيد.

5) حتي المقدور از نگراني دست برداريد.

6) سطح انتظارات وآرزوهايتان را پايين بياوريد.

7) تفكر مثبت و خوش بينانه را در خود بپرورانيد.

8) در زمان حال زندگي كنيد.

9) سعي كنيد شخصيتي سالم داشته باشيد.

10) برون گرا و اجتماعي باشيد.

11) خودتان باشيد.

12) احساسات منفي و مسايل منفي را بيرون ببريد.

13) باداشتن روابط نزديك خود را شاد كنيد.

14) شادي را در درجه نخست اولويت قرار دهيد.

در يك بررسي ، 89 درصد از شركت كنندگان گفتند كه اين برنامه به آن ها كمك كرده است ، تا خلق غمگين خود را متوقف كنند، با آن مقابله كنند، يا آن را تأخير اندازند.80 درصد نشان دادند كه اين برنامه ، سطح شادي شان را افزايش داده است ، 36 درصد مدعي بودند كه افزايش شادي آن ها خيلي زياد بوده است .

با توجه به اين برنامه و دقت در كاركرد تك تك توصيه هاي آن ، نيز مي توان رابطه مراسم عزاداري و شادي را تشخيص داد. آيا در مراسم عزاداري تعداد جالب توجهي از اين توصيه ها، اجرا نمي شود؟! افراد فعال تر نيستند؟ روابط اجتماعي شان بيشتر نمي شود؟ عزاداري كار با معنايي نيست ؟ سطح انتظارات و آرزوها را تعديل نمي كند؟ تفكر خوش بينانه القاء نمي كند؟ برون گرايي را رشد نمي دهد؟ با اطلاعات ديني ،سياسي ، فرهنگي اجتماعي كه افراد مي دهد، آن ها را در زمان حال واقع نمي كند؟ و... پاسخ به همه اين سؤالات ، مثبت است و عزاداري در واقع براي جامعه و افراد، شادي حقيقي مي آفريند، نشاط و تحرك مي آورد و....البته آسيب هايي نيز مراسم عزاداري را تهديد مي كند كه به آن ها اشاره خواهيم كرد، اما آن آسيب ها از لوازم لاينفك اين مراسم نيست ، بلكه اموري عارضي است كه بايد زدوده شود.