نهضت امام حسين (ع) نهضتي مقدّس ، متعالي و روحاني بود، پاكي ، خلوص ،بي اعتنايي به دنيا، بري بودن از اغراض شخصي و آز و جاه طلبي و خودخواهي از ويژگي هاي اين قيام است . انقلاب آن حضرت درس قسط ، عدالت ، توحيد، شرافت ، ايثار و فداكاري به مردم داد.

فرزند پيامبر (ص) با خون خويش درخت اسلام را كه رو به خشكيدگي گذاشته بود،آبياري كرد و در تاريكي ظلم و فساد بني اميه درخششي به وجود آورد كه آن محيط ظلماني را نور و روشنايي بخشيد و بزرگ راه سعادت را نمايان كرد و ابرهاي تيره و تاري از آسمان بر جوامع اسلامي ؛ بلكه انساني پراكنده شد و چهره اسلام را چنان كه هست بر جهانيان آشكار ساخت . به همين جهت است كه سوره «الفجر» سوره «الحسين »نامگذاري شده است .

از امام صادق (ع) نقل شده است كه اين سوره درباره حسين (ع) نازل شده و سوره حسين (ع) است و چون آن جناب با اخلاص كامل در راه خدا خاندان و اموالش را فدا نمود، بااطمينان و اشتياق فراوان به ديدار معبود خود شتافت و مصداق واقعي «نفس مطمئنه » واقع شد و در نزد پروردگار در جوار رحمتش قرار گرفت . لذا امام صادق (ع) فرمود: مقصود از«نفس مطمئنه » حسين و ياران اوست كه صاحب نفس مطمئنه اند كه در روز قيامت رضوان خدا براي ايشان است و خداوند از ايشان راضي است .

او كسي است كه با نيل به درجه رفيع شهادت جاودانگي يافت ، به ميزاني كه در راه موضوعي فدا و فاني مي شود ارزش آن را به خود مي گيرد و كسب مي نمايد.

حسين بن علي (ع) كسي است كه تمام هستي و متعلقات خويش را با اخلاص در راه خدا كه اصل و منشأ تمام كمالات و تقدّس هاست ، فدا و فاني نموده است . پس جاي شگفتي نيست كه بگوييم تمام تقدّس ها و كمالات و جاودانگي به وجود فدا شده اش انتقال يافته است هم چنين بي جهت نيست كه محبّت و عشق به آن حضرت در دل هاي مؤمنان جايگزين شده به همان گونه كه محبّت و علاقه به خداوند در آن دل ها جاي دارد.از رسول اكرم (ص) نقل شده است : «همانا براي شهادت حسين (ع) حرارتي وجود دارد كه هيچ گاه سرد نمي شود.» و نيز فرمود: «براي حسين (ع) در دل هاي مؤمنان محبّتي است .»

آري ! حضرت سيد الشهداء (ع) - كه از روي خلوص به پيشگاه معبود خويش سر عبوديّت فرود آورده و بر آن مداومت ورزيده - به اوج كمال و قرب ذي الجلال رسيده و آن قدر شرافت و قداست پيدا كرده كه صحيح است او را به خدا نسبت دهند، مثلاً بگويند: دست او دست خدا، خون او خون خدا و گوش و زبان و چشم او گوش و زبان و چشم خداست و اين بدان جهت است كه توجه به خدا، فداشدن در راه او و استمرار بر طاعتش ،چنان انقلابي در وي به وجود آورد كه عظمت خداوندي به او نسبت داده مي شود، زيرا او از معنويت ارتباط با خداوند متأثّر گشته است . در اين باره حديثي از امام باقر (ع) نقل شده است كه همين معنا را مي رساند و مي فهماند كه آدمي با رشته ارتباط و بندگي خالصانه خدا به مقامي مي رسد كه در فكر نگنجد و شرافت و قداست و ابديت ذات اقدس ربوبي او را متأثّر مي سازد و آن خصوصيات به او انتقال مي يابد:

«... ان الله جل ّ جلاله قال : ما تقرّب الي ّ عبد من عبادي بشي ءٍ أحب ُّ الي ّ ممّاافترضت عليه وانّه يتقرب الي ّ بالنافلة حتّي أُحِبّه فاذا احببته كنت ُ سمعه الذي يسمع ُ به و بصره الذي يبصر به ولسانه الذي ينطق به ويده الّتي يبطش بها، ان دعائي اجبته و ان سألني أعطيته ».

حسين بن علي (ع) كه در راه خدا و در راه افكار عاليه اش شهيد شد وجود مادّي خود را نفي كرد اما به صورت منبع فضيلت و مركز شرافت و عظمت وجود جاودانه خود را اثبات نمود عقل و دين حكم مي كند كه بزرگان و افراد برگزيده را در حال حيات و ممات ارج نهيم و آنان را دوست بداريم و از ياد نبريم و در سالروز وفات و شهادتشان مجالس يادبود برپا كنيم ، به ويژه كه آن شخص تمام هستي خودش را در طبق اخلاص نهاده و از هيچ فداكاري در راه خدا دريغ نورزيده باشد.

از اين جهت است كه در اقطار مختلف اسلامي به نام آن حضرت اقامه مجالس مي كنند و چنين نيست كه تكريم و تعظيم آن حضرت اختصاص به شيعيان داشته باشد؛مثلاً در كشور مصر در روز ولادت آن حضرت و خواهر بزرگوارش حضرت زينب مجالس جشن و سرور برپا مي دارند ودر باره فضايل ايشان قلم فرسايي مي كنند و كتاب ها و مقاله ها مي نويسند.

حسين بن علي (ع) براي هدفي بس عالي در راه معبود خود با نفس نفيس جهاد نمود. براي احياي فضيلت ، رافت و برقراري آزادي و بيداري بشر قيام كرد. پس سزاوار است كه تمام جوامع انساني - خواه مسلمان خواه غير مسلمان - به پاس احترام و بزرگ داشت آن شخصيت عظيم الشأن سال روز شهادت آن حضرت را بزرگ به شمارند و به سوك و ماتم بنشينند.

او ابر مرد عالم و شخصيّت بسيار بزرگواري است كه تمام مكارم و فضايل را دارا بود؛ به گونه اي كه ابعاد گسترده بسيار وسيع جودش همگان را متحيّر ساخته است .

از لحاظ نسب نيز كسي به پايه امام حسين (ع) نمي رسد: جدّش رسول خدا، سيدالمرسلين و خاتم النبيين و پدرش علي مرتضي ، سيّد الوصيين و مادرش فاطمه زهرا،سيدة نساء العالمين و برادرش امام حسن مجتبي و عمويش جعفر طيار و عموي پدرش حمزه سيد الشهداء است .

فكر او بر محور ابديت و ماوراي محسوسات دور مي زند. او شهادت را برگزيد و منيّه را بر دنيّه و كرامت قداست را بر لئامت اطاعت بدسگالان و نابكاران ترجيح داد.

فرزند پيامبر (ص) چندان ثبات و استقامت و شجاعت و بردباري و صبر از خود بروز داده كه نظر همه متفكّران و بزرگان را به خود جلب نموده و همگان در برابر عظمتش سر تعظيم فرود آورده اند. هر كس كه در باره احوال و رفتار آن حضرت مطالعاتي داشته باشد غير ممكن است مجذوب فضايل و شخصيّت او نگردد و از مصايبي كه براي نجات اسلام و بشريت متحمل شده متأثر و اندهگين نشود.