دشمنان اهل بيت و بني اميه لعنة الله عليهم پس از حادثه كربلا با سوء استفاده از روايات مربوط به روزه بزرگداشت عاشورا مطلبي را عنوان و مطرح و تبليغ كردند كه با اساس دين و مكتب منافات داشت و آن اينكه چون در اين روز امام حسين كشته شده و كشتن امام حسين (ع) و اهل بيت و ياران او ـ نعوذ بالله ـ كار بسيار خوب و مستحسني بوده پس اين روز روز با بركتي شده و به اين خاطر بايد اين روز را روزه گرفت.

متأسفانه اين مطلب صد در صد انحرافي، ميان گروهي از مسلمانان ظاهري نفوذ كرد كه در زيارت عاشوراي امام حسين (ع) آمده: و هذا يوم تبركت به بنو امية.از اين تاريخ است كه روزه روز عاشورا به دو عنوان مي توانست انجام شود:

1) به عنوان اينكه از ايام الله است مانند اينكه قبل از حادثه كربلا روز عاشورا را روزه مي گرفتند يا به عنوان واجب و يا مستحب.

2) به عنوان اينكه چون يزيد امام حسين را ظاهرا از بين برده بايد روزه گرفت و از همين تاريخ است كه امامان معصوم ما با روشنگري و احيانا نهي از روزه عاشورا و حتي با بيان اينكه تا نزديك غروب چيزي نخوريد و نياشاميد اما نزديك غروب قدري چيزي بخوريد تا رزوه اصطلاحي نباشد، با اين فكر كفري كه ريشه در دشمني با اهل بيت (ع) دارد مبارزه و مخالفت كردند.

امام صادق (ع) به عبدالله بن سنان فرمود:

لا تجعله صوما كملا و ليكن إفطارك بعد صلاة العصر بساعة علي شربة من ماء [1] .

زراره از امام صادق و امام باقر (ع) نقل كرده كه به او فرمود: «لا تصم يوم عاشورا...» [2] .

جعفر بن عيسي گويد:

سألت الرضا (ع) عن صوم يوم عاشوراء و ما يقول الناس فيه فقال (ع) عن صوم ابن مرجانة تسألني؟ ذلك يوم صامه الادعياء من آل زياد بقتل الحسين صلوات الله عليه و هو يوم تشأم به آل محمد يتشأم به أهل الاسلام و اليوم المتشأم به الاسلام و أهله لا يصام فيه و لا يتبرك به... و يوم عاشوراء قتل فيه الحسين و تبرك به ابن مرجانة و تشأم به آل محمد (ع) فمن صامهما أو تبرك بهما، لقي الله عزوجل ممسوخ القلب و كان محشره مع الذين سنوا صومهما و التبرك بهما. [3] .

امام صادق (ع) فرمود:

من صامه كان حظه من صيام ذلك اليوم حظ ابن مرجانة و آل زياد. قال الراوي: قلت: و ما كان حظهم من ذلك اليوم؟ قال: النار أعاذنا الله من النار و من عمل يقرب من النار. [4] .

امام صادق (ع) فرمود:

اما انه صيام يوم ما نزل به كتاب و لا جرت به سنة الا سنة آل زياد بقتل الحسين بن علي (ع) [5] .

ظاهرا مقصود روزه آن طور كه بني اميه مي گفتند است و چند روايت ديگر نيز به همين مضمون در روايات باب صيام عاشورا در كتابهاي حديثي مانند جامع احاديث الشيعه نقل شده است. [6] .

بنابراين جمع بين اين دو گروه روايت (يعني رواياتي كه دلالت بر مطلوبيت صوم عاشورا و رواياتي كه دلالت بر عدم مطلوبيت آن دارد) بسيار روشن است.

مرحوم مقدس اردبيلي در كتاب شرح ارشاد در شرح فتواي علامه حلي به استحباب روزه عاشورا به شرط اينكه بخاطر محزون بودن از شهادت امام حسين (ع) باشد فرمود:

روايات در اينمورد مختلف است، برخي دلالت بر استحباب دارد و مي گويد: روزه عاشورا كفاره گناه يك سال است و روزه تاسوعا و عاشورا كفاره گناه يك سال است و رسول خدا اين روز را روزه گرفته است... برخي ديگر از روايات دلالت بر كراهت بلكه حرمت دارد مانند روايتي كه روزه اين روز سنت آل زياد و روزه ابن مرجانه است... گروه دوم مربوط به روزه عاشورا به عنوان تبرك شكر به خاطر شهادت امام حسين (ع) است كه روزه به اين منظور حرام است و اگر به اين منظور هم نباشد ممكن است به خاطر تشابه به سنت دشمنان اهل بيت است و روزه دار در اين روز به آنان شباهت پيدا مي كند مكروه باشد كما اينكه اتصاف يهود و نصارا مكروه است اما اينكه علامه حلي فرمود: «در صورتي كه به خاطر حزن باشد مستحب است» مقصود اين است كه هيچ شباهتي به كار بني اميه كه به خاطر سرور و شكر روزه مي گرفتند نداشته باشد. [7] .

صاحب جواهر هم در شرح قول محقق «يستحب صوم عاشوراء علي وجه الحزن» فرموده است:

لا أن يكون علي جهة التبرك و الشكر و بذلك جمع الشيخان و غيرهما بين الروايات الدالة علي المطلوبية و النصوص المتضمنة للنهي عن صومه... [8] .

مرحوم محدث قمي در ماده عشر سفينة البحار مطلب شگفت آوري را در اين زمينه از يكي از علماي اهل تسنن (شيخ عبدالقادر جيلاني) نقل كرده است كه خواندني است.