حادثه عاشورا و تاريخ كربلا دو چهره و نمود دارد: يك چهره سفيد و نوراني و چهره اي تاريك ، سياه و ظلماني . اما چهره سياه و تاريكش از آن نظر سياه و تاريك است كه در آن فقط جنايت ، ظلم ، و پستي است . وقتي ما اين چهره را مي بينيم ، در آن كشتن انسان هاي بي گناه ، كشتن طفل شيرخوار، مضايقه از آب ، تير و نيزه و اسب بر بدن تاختن ،آتش زدن خيمه ها و بالاخره به اسارت بردن زنان و فرزندان را نظاره مي كنيم . اما آيا تاريخچه عاشورا همين يك چهره است ؟ نه ، كربلا چهره ديگري هم دارد كه سراسرحماسه است ، افتخار و نورانيت است ، تجلي حقيقت و انسانيت است ، تجلي حق پرستي است ، اين چهره را كه مي بينيم ، مي گوييم : بشريت حق دارد به خودش ببالد و افتخار كند.

حسين (ع) يك شخصيت حماسي است ، حماسه كامل ترين فضائل اخلاقي ،حماسه عشق و ايمان و ايثار، حماسه شهادت و شهامت و غيرت ، حماسه پاكي و صداقت ،و در يك كلمه حماسه انسانيت و همين رمز جاودانگي و بقاي نهضت او در طول تاريخ بوده و هست .

سخناني كه از امام حسين (ع) و اصحاب آن حضرت نقل شده نادر است ، ولي همين مقدار كه در تاريخ ضبط شده به طور واضح و روشن ، اهداف و انگيزه هاي اين نهضت پرشور و روحاني را تبيين مي كند و درس ها و عبرت هايي را كه انسان ها در طول قرون مي توانند از آن بهره ببرند، آشكار مي نمايد.

يكي از چيزهايي كه سبب شده كه متن اين حادثه محفوظ بماند و هدفش شناخته شود، آن است كه در اين واقعه خطبه زياد خوانده شده است ؛ خطبه در آن زمان ها حكم اعلاميه را در عصر حاضر داشته است ، چه خطبه هايي كه قبل از حادثه كربلا خوانده شده و چه در خلال آن و چه خطبه هايي كه اهل بيت در كوفه و شام و در جاهاي ديگر ايراد كرده اند.

هم چنين در قضيه كربلا، سؤال و جواب زياد شده است و همين ها در متن تاريخ ثبت شده و ماهيت حادثه را به روشني نشان مي دهد.

نيز، در قبل و بعد از ماجرا نامه هاي زيادي مبادله شده است ؛ نامه هايي كه ميان امام و اهل كوفه يا اهل بصره مبادله شده و نامه هايي كه امام قبلاً براي معاويه يا بعداً براي ديگران نوشته است .

در خود كربلا، رجز زياد خوانده شده است ، چه از جانب خود حضرت و چه از طرف اصحاب و ياران آن حضرت كه اين رجزها خود مي تواند بيانگر اهداف و انگيزه هاي آنان در اين نهضت عظيم باشد.

علاوه بر تمام اين ها، دعاها و مناجات هايي كه حضرت در مواطن گوناگون با حضرت حق ـ جل شأنه ـ داشتند، بيانگر روح بزرگ و معنوي او و روشنگر اهداف مقدس حضرت از اين انقلاب الهي است .

نگارنده سعي دارد در اين مقال ، به گوشه اي از درس ها و پيام هاي عاشورا از زبان كساني كه خود، اين نضهت خونين و حماسي را آفريدند بپردازد؛ باشد كه ـ ان شاءالله تعالي ـ گامي هر چند كوچك در تبيين اهداف اين واقعه عظيم و مقدس در سال مزيّن به نام عزت و افتخار حسيني باشد.