تطابق كردار و گفتار
حاملان پرچم رسالت آسماني بايد خود پايبند گفته ها و الگويي از موعظه خويش باشند. اين حقيقي است كه مردم همواره از واعظان انتظار دارند، خود پايبند گفته هايشان باشند و آنچه را مي گويند، به كار بندند و از آنچه باز مي دارند، باز ايستند [1] .
در اين صورت است كه مي توانند به ژرفاي وجود مخاطبان راه يابند.
دل و زبان چو يكي شد سخن بلند شود
به هيچ جا نرسد طائري كه يك بال است
اگر گوينده اي بد عمل كند و يا خلاف آنچه به آن دعوت كرده رفتار نمايد، سخت ترين آسيب ها به دين و دينداري وارد مي شود! و اضافه بر اين اگر ناطقي اخلاق و ملكات خويش را اصلاح نكرد و از فضايل اخلاقي برخوردار نبود سخنانش در ديگران اثر قابل توجهي نگذاشته و مجالس او ارزش خود را از دست خواهد داد و بجاي هدايت، ضلالت آور خواهد شد. اگر قرار باشد كه شخصي چيزي بگويد و خود بدان عمل نكند، علاوه بر تمام آثار سوء اين كار، گناه بزرگي مرتكب شده و لااقل اثر آن اين است كه نوعي بدبيني نسبت به اسلام و تبليغ كنندگان آن در ميان مردم به وجود مي آورد و مشمول اين عتاب الهي خواهد بود كه: «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ» [2] آيا مردم را به نيكي امر مي كنيد و خويشتن را فراموش مي كنيد؟
پاورقي
[1] من نصب نفسه للناس اماما فليبدا بتعليم نفسه قبل تعليم غيره، و ليکن تأديبه بسيرته قبل تاديبه بلسانه، و معلم نفسه و مودبها احق بالاجلال من معلم الناس و مودبهم. نهج البلاغه، حکمت، ج 73.
سعدي گويد:
راستي کردند و فرمودند مردان خداي
اي فقيه اول نصيحت گوي نفس خويش را.
[2] سوره بقره، آيه 44.