گاهي باشد كه انسان در مرحله نخست، بنا به عللي نمي تواند كاري را انجام دهد، اما از آنجا كه دلش مي خواهد كه آن كار را انجام دهد به هر نحو ممكن، تمايل به آن كار را نشان مي دهد و اي بسا كه ناخودآگاه و با تكلف هم كه شده، تمايل دروني خود را بروز مي دهد و آشكار مي سازد. چرا كه از كوزه همان برون تراود كه در اوست، و جالب اينكه بالاخره اين تكلف و تشبه در نهايت به نتيجه مي رسد و صورت كاملاً طبيعي پيدا مي كند. از باب مثال فرض كنيد كه كسي در اثر قساوت قلب و يا در اثر هر علت ديگري ابتدا نمي تواند از خوف خدا گريه كند و يا به ياد مظلوميت هاي اهل بيت عليهم السلام ناله كند و بگريد، اما چون اين كار را در دل دوست دارد و به حال گريه كنندگان غبطه مي خورد، ناخواسته خود را شبيه آنان مي سازد و با تكلف هم كه شده، متأثر و دل گير مي شود و چهره غمناك و اندوهگين پيدا مي كند تا در نهايت غبار قساوت از آينه دل مي زدايد و اشك چشمش سرازير مي شود كه همان كار، خود مطلوب است.

فشرده سخن اينكه تباكي از باب مقدمه بكاء آن هم از باب مقدمه طبيعي بكاء مطلوب و مستحب است و از آنجا كه اين مقدمه قهري و طبيعي است، هيچ گونه شائبه ريا و سُمعه را نمي توان در آن دخيل دانست. منتهي گاه اين مقدمه (تباكي) به آن نتيجه (بكاء) منجر مي شود و گاهي ديگر نمي شود، مثل اينكه كسي قساوت قلب داشته و يا فرصت نتيجه گيري، اندك بوده و يا در همان مراحل نخست(در حال تباكي) كار ديگري پيش آمده و او نتوانسته از مرحله تباكي به مرحله بكاء برسد. حال از احاديث مورد بحث استفاده مي شود كه انسان در همان مرحله تباكي نيز مأجور خواهد بود. البته اين مسئله منحصر به گريه كردن نبوده و در مورد برخي عبادت هاي ديگر نيز مثل تحلُّم بر حلم و تزهُّد براي زهدآموزي و كسب زهد، مطلوب و مورد تأكيد پيشوايان معصوم عليهم السلام است. [1] .