در برابر آن، موضع عالمان ديني در احياي ارزشهاي مذهبي و خرافه زدايي، جنبه افراطي و احساساتي نداشته و از موضع هدايت عالمانه در عين حفظ ارزشهاي اجتماعي مذهب و احياي سنتهاي اصيل و خرافه زدايي آنها، اصالت عزاداري را توأم با آگاهيهاي سياسي - اجتماعي محفوظ داشته اند. اين مسئله در فتاواي عالمان آگاه شيعي به نحو چشمگيري نمودار است.

مرحوم آيت الله شيخ محمد حسين كاشف الغطاء در مورد قمه زني و ديگر خرافات چنين مي گويد:

«قمه زني و كارهايي مانند آن، اگر بخواهيم موافق قواعد فقهي و استنباط احكام نظر بدهيم قطعا حرام و حكمش منع و تحريم است و هيچ مخصصي كه دلالت بر حرمت ضرر و ايذاي (اذيت كردن) نفس و به هلاكت انداختن آن داشته باشند، در دست نيست. اما از طرف ديگر، احياي عظمت عاشوراي حسيني كه يك نهضت آزاديبخش در تاريخ اسلام است، اگر از روي علاقه خالص و عشق حسيني صورت گيرد از بهترين طاعات خداوندي است. اما متأسفانه آن خلوص نيت و بي ريايي خالص كه شرط قبولي هر عبادت و طاعتي است و در شأن هر مدعي خيالپردازي نيست و بيشترين اشخاصي كه اين كارها را (قمه زني و...) انجام مي دهند، بيشتر از روي تظاهر و ريا و خود نمايي بيجا، به عمل مي آورند، بي آنكه قصدي درست و نيت صالحي داشته باشند. از اين جهت نيز خالي از اشكال نبوده، بلكه حرام بودن آن مضاعف خواهد بود. پس بهترين كار و پاكيزه ترين روش در يادآوري عاشورا و حماسه حسيني، تنها گريه كردن و اقامه عزاداري مطلوب و شارع است يا متانت ويژه تشيع و زيارت امامان معصوم و برائت و بيزاري از مخالفان.» [1] .

مرحوم كاشف الغطاء در اين عبارتهاي زيبا و فتواي جامع با صراحت و شجاعت عالمانه ي خود، اصل احياي عزاداري عاشوراي حسيني را كه حماسه آفرين نهضتهاي اسلامي است، لازم شمرده، اما نزاهت و پاكسازي آن از خرافات قمه زني و... را واجب دانسته است.

سيد محسن امين، قطعا يكي از مبارزان شجاع اسلام و از معدود احياگران انديشه اصلاحي است كه در قرن معاصر در جهان شيعه ظهور كرده است. اين دانشمند در كنار احياي معارف اسلامي از طريق نوشتن كتابهاي علمي كه معرف اهل فضل و دانش است به مبارزه با خرافات و بدعتهايي كه چهره زلال معارف اسلامي را آشفته ساخته است، برخاسته و شجاعانه در اين زمينه قلمفرسايي كرده است.

او در جايي از حريم تشيع دفاع مي كند و زماني به خرافات و اباطيل وهابيان پاسخ مي دهد. (كشف الارتياب عن وجه محمد بن عبدالوهاب) و بالاخره براي خرافه زدايي از سيماي تابناك حماسه جاويد حسيني، رساله التنزيه لاعمال الشبيه را مي نويسد.

اين رساله يك بار در سال 1355 در لبنان چاپ شده است و خلاصه آن را در جلد دهم اعيان الشيعه كه اخيرا از طرف دارالتعارف بيروت به چاپ رسيده، آورده است.

او به صراحت مي گويد كه اين كارها و بدعتها بيشتر از جانب عوام شيعه، شيوع يافته است. وگرنه هرگز، عالمي از روحانيان اسلام و فقيهي از فقهاي امت دست به چنين كارهاي غير مشروعي نمي زند. [2] .

جالب است كه بعد از تحرير رساله ي «التنزيه» بيشتر علما و مراجع شيعه امثال مرحوم آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني و سيد هبة الدين شهرستاني در تأييد سيد محسن امين فتوا مي دهند. [3] و دقيقا اين نكته اي است كه در تصريحات و بيانات مرحوم دكتر شريعتي، كمتر به آن اشاره شده است. بهتر اينكه در سالهاي اخير بعضي از مراجع قم و همچنين حضرت امام خميني - رضوان الله تعالي عليه - به همين مطلب تأكيد فرمودند و دستور اجتناب از قمه زني و پاكسازي عزاي حسين (ع) از خرافات را صادر فرمودند، تا اينكه اخيرا رهبر معظم انقلاب حضرت آيت الله خامنه اي با شجاعت ويژه ي خود، بيانات زيبايي در مورد پاكسازي عاشوراي حسيني از آلودگيهاي خرافي ايراد كردند، كه قدم بسيار مثبتي بود در ارائه چهره تابناك اسلام تشيع در جهان امروز.

ضمنا دو نفر از احيا گران مسلمان و عالمان ديني، در مبارزه با تحريف و ضرورت پاكسازي مجالس حسيني از روايتهاي كاذب و انديشه هاي مجعول، آثار ارزشمندي تأليف كردند تا بدين وسيله با ارشاد خطيبان عاشورا، چهره صحيحي از سيماي حماسه جاويد نشان دهند.

سيد محمد امين با تأليف «المجالس الحسينيه» و شهيد مطهري در نوشتن «حماسه حسيني»، نقطه عطفي در تاريخ انديشه اصلاحي قيام حسيني به وجود آوردند.