امام حسين (ع) تجسم عيني رسول الله (ص) است كه با قيام خونين خود سند تداوم سنت احياي دين را امضا فرمود و شيعه با تأسي به حضرت رسول (ص) كه بر سوگ امام حسين (ع) گريه كرد، به عزاداري او مي پردازد.

در تعظيم و ترويج شعائر عاشورا، حفظ و تداوم شريعت و تبيين اهداف عالي اسلام و تحكيم و استمرار بخشيدن به آن منظور بوده و هست. مجالس عزاي حسيني به مثابه دانشگاهي است كه استادان متخصص و انديشمندان متفكر، هر يك به بيان اهداف اين قيام به مقتضاي دانش خويش مي پردازند.

تحكيم مباني توحيدي ملت اسلام، اقامه نماز و استوار ساختن احكام دين، امر به معروف و نهي از منكر تجديد عهد نسبت به مقام شامخ ولايت و امامت، وحدت و اتحاد ميان جامعه اسلامي، نشر معارف اسلامي، درس آزادي، تولي و تبري، اجر و ثواب گريه بر امام حسين (ع)، توسل و شفاعت، توبه و رجوع الي الله، عشق و عرفان، تأكيد بر حفظ آثار ديني، زن و دفاع از حق، پديد آمدن انقلاب فرهنگي، هنرهاي مذهبي، دفاع در برابر دشمن، تبليغات و خيرات و صدقات جاريه عناويني هستند كه در اين مقاله بدان پرداخته شده، و نقش عزاداري امام حسين (ع) در آنها بطور اجمال مورد بررسي قرار گرفته شده است.

السلام عليك يا اول قتيل من نسل خير سليل من سلالة ابراهيم الخليل صلي الله عليك و علي ابيكي اذ قال فيك قتل الله قوما قتلوك

قال الله تعالي:

يا ايها النبي انا ارسلناك شاهدا و مبشرا و نذيرا و داعيا الي الله باذنه و سراجا منيرا.

در اين آيه مباركه (46 سوره احزاب) يكي از ويژگيهاي رسول الله، سراج منير و چراغ هميشه روشن بيان شده است.

اگر بگوييم، يكي از عمده ترين عواملي كه اين چراغ را پيوسته روشن نگاه داشته عزاداري حضرت سيدالشهدا حسين بن علي بن ابيطالب عليه السلام است، مبالغه نكرده ايم.

چون حسين (ع) تجسم عيني دين رسول الله است. مطالعه نامه ها و خطبه ها، سخنان و حالاتش گواه صادقي بر اين مدعي است. و حسين (ع) در راه حق، ارزشهاي ديني را بر مصالح شخصي مقدم دانست و خويشتن را فداي حرمت حرم خدا و رسولش (ص) ساخت و دشوارترين مصائب را به خاطر حفظ ظواهر شريعت تحمل، و تمام تلاش خويش را مصروف تبليغ و بيداري و نصيحت مردم كرد و با اين قيام خونين خود سند تداوم سنت احياي دين را امضا فرمود و همين امر موجب گرديد تا پيروان آن حضرت به متابعت از مولايي خود پيوسته در راه حق با باطل به مبارزه برخيزند. بدين منظور پرچمهاي عزاي حسيني را در هر كوي و برزن و بر سر سردرهاي منازل خويش پيوسته در اهتزاز دارند، و به سوگ حسين (ع) نشستن و بيان اين فاجعه دردناك و توصيف واقعه حزن انگيز كربلا را به منظور تبيين و تداوم حقايق مكتب تشيع شعار خويش مي سازند.

شيعه اين درس را از رهبر عاليقدر اسلام حضرت محمد مصطفي (ص) آموخته است؛ چنانكه از طريق خاصه و عامه روايت شده است كه رسول خدا (ص) بر سوگ امام حسين (ع) گريه كرد، از جمله ابن عساكر متوفي 571 ه. ق در كتاب -ترجمة ريحانه رسول الله الامام المفدي في سبيل الله الحسين بن علي بن ابي طالب صلوات الله عليهم من تاريخ مدينة دمشق از حديث 216 تا 232 احاديثي در اين زمينه نقل كرده است كه يكي از آن روايات را براي نمونه در اينجا ذكر مي كنيم:

عن ام الفضل بنت الحارث انها دخلت علي رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم.

فقالت: يا رسول الله اني رأيت حلما منكرا الليلة. قال: و ما هو؟ قالت: انه شديد.

قال: و ما هو؟ قالت: رأيت كأن قطعة من جسدك قطعت و وضعت في حجري!!! قالت: فقال رسول الله (ص): رأيت خيرا، تلد فاطمة ان شاء الله غلاما فيكون في حجرك.

قالت: فولدت فاطمة الحسين (ع) فكان في حجري كما قال رسول الله (ص) فوضعته في حجره.

ثم حانت مني التفاته فاذا عينا رسول الله (ص) تهريقان الدموع. قالت: قلت: يا رسول الله بأبي انت و أمي ما لك؟ قال: أتاني جبرئيل عليه السلام و أخبرني أن أمتي ستقتل ابني هذا. فقلت: هذا؟ قال: نعم و اتاني بتربة من تربته حمراء [1] .

اين امر موجب گرديد تا از همان قرون اوليه اسلام اين سنت نيكو در ميان شيعه معمول گردد و روز به روز توسعه يابد. شيعيان مصر دهه عاشورا را ايام ماتم و اندوه بحساب مي آوردند و آيينهاي سوگواري و نوحه سرايي بر پاداشتند. در عهد صدارت افضل ابن بدرالدين، در مسجد حسين در قاهره بورياها فرش مي شد. شعرا مرثيه هايي را كه به ياد مظلوميت و شهادت امام حسين (ع) سروده بودند در ميان ناله و زاري مردم مي خواندند. در عراق، عرب، ري، خراسان و ديگر بلاد اسلامي مراسم سوگواري باشكوهي تشكيل مي شد.

عبدالجليل قزويني نام گروهي از بزرگان حنفي مذهب را آورده كه آنان در روز عاشورا عزاداري مي كردند و حكايات جالبي در اين زمينه نقل كرده است. [2] باري تاريخ عزاداري حسيني (ع) از صدر اسلام تا كنون در مكانهاي مختلف با شيوه هاي خاص منطقه اي، خود تحقيق مستقلي را مي طلبد كه ما در اين گفتار فقط اشاره اي به نقش عزاداري حضرت سيدالشهدا (ع) و شعائر عاشورا در تداوم سنت احياي دين خواهيم كرد.

بدون ترديد در تعليم و ترويج شعائر عاشورا، حفظ و تداوم شريعت و تبيين هدفهاي عالي اسلام و تحكيم و استمرار بخشيدن به آن، منظور بوده و هست.

مجالس عزاي حسيني چونان دانشگاهي است كه استادان متخصص و انديشمندان متفكر، هر يك به بيان هدفهاي اين قيام به مقتضاي دانش خويش مي پردازند؛ زيرا تحقيق در اقوال و افعال امام حسين (ع) انسان را با اسلام راستين آشنا مي سازد كه آن نيز فريضه اي براي هر طالب حقيقت است.