بازگشت

نظم در سيره پيشوايان معصوم


قرآن كريم مي فرمايد:

لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسُولِ اللّهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ [1] .

و پيامبر(ص) براي شما الگوي نيكي است.

پـيـامـبر(ص) و ائمه هدي بهترين الگو و اسوه در نظم و انضباطند و سيره آن بزرگان بـهـتـرين راهنماي ما در انجام منضبط امور است. اميرمؤمنان به مسلمانان اطمينان مي دهد كه ما، آنچه شما را به آن توصيه مي كنيم، حتماً قبلاً انجام داده ايم:

(اَيُّهـَاالنّاسُ اِنّي وَ اللّهِ ما اَحُثُّكُمْ عَلي طاعَةٍ اِلاّ وَ اَسْبِقُكُمْ اِلَيْها وَ لا اَنْهاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ اِلاّوَ اَتَناهي قَبْلَكُمْ عَنْها) [2] .

اي مردم، بخدا سوگند شما را بر طاعتي ترغيب نمي كنم جز آنكه پيش از شما آن را به جـا مـي آورم و شـمـا را از گـنـاهـي بازنمي دارم جز اينكه خود پيش از شما آن را فرو مي گذارم.

بـنـابـراين آنچه را ائمه در مورد نظم توصيه فرموده اند، مانند ساير توصيه ها، خود قبلاً عمل كرده و آزموده اند.

زنـدگي شخصي معصومين عليهم السلام نيز، سراسر نظم وانضباط است. امام باقر(ع) درباره پيامبر(ص) مي فرمايد: (رسول خدا(ص) شبانه، سه بار دندانهايش را مسواك مي زد: پيش از خواب، بعد از خواب و هنگام رفتن براي نماز صبح.) [3] .

آن حضرت مرتب موي سر و صورتش را شانه مي كرد. [4] .

ايشان همچنين ابتدا كفش پاي راستش را مي پوشيد و هنگام درآودن چپ را مقدّم مي داشت و نيز سه بار در چشم راست و دو بار در چشم چپ سرمه مي كشيد.

هـنـگـام بـيـرون آمـدن از مـنـزل بـه آيـنـه نـگـاه مـي كـرد و ظـاهـر خـويـش را مـرتـب مـي كرد. [5] .

امام صادق (ع) نيز مي فرمايد:

(رسـول اللّه (ص) از زمـان بـعثت تا آخر عمر هرگز هنگام صرف غذا تكيه نداد و مانند، يك بنده مي نشست و غذا مي خورد.) [6] .

عـبـادت و سـتايش خدا نيز در زندگي اهل بيت، جايگاه ويژه اي داشت و با نظم مخصوصي انـجـام مـي گـرفـت. آنها هيچگاه به جاي عبادت كار ديگري انجام نمي دادند و به بهانه عبادت از كارهاي اجتماعي شانه خالي نمي كردند. يكي از همسران پيامبر(ص) مي گويد:

گاه آن حضرت با ما مشغول صحبت بود كه وقت نماز مي رسيد، آنگاه آنچنان تحت تأثير عظمت خدا قرار مي گرفت كه گويا نه او ما را مي شناسد و نه ما او را. [7] .

امام صادق (ص) درباره فاطمه (س) مي فرمايد:

حـضـرت فـاطـمـه (س) صـبـح هـر شـنـبـه بـر مـزار شهدا حاضر مي شد و سر قبر حمزه سيدالشهدا مي رفت. [8] .

مـعـصـومان (ع) در عبادات دسته جمعي مانند، نماز جمعه و جماعت، حج و... سعي مي كردند تـا نـظـم دقـيـق اجـرا شـود. از ايـنـرو، پـيـامـبـر(ص) قـبـل از شـروع نـمـاز جـمـاعـت، صـفـها را مرتب مي كرد و چون روزي خواست تكبير نماز را بـگـويـد، ديـد مـردي سينه اش از صف جلو زده است، پس فرمود: اي بندگان خدا، صفوف خود را منظم كنيد. [9] .

در زنـدگـي اجتماعي امامان معصوم و پيامبر(ص) هرگز ديده نشد كه آن بزرگواران كار بـي نـظـم و برنامه اي انجام دهند. درباره سفارش پيامبر(ص) در نظم در كارها چنين آمده است:

روزي كه جنازه سعد معاذ را بخاك مي سپردند، حضرت ملاحظه نمود كه ياران وي خاكها را به صورت نامنظم در قبر ريخته آن را پر مي كنند. پيامبر از اين كار ناراحت شد و خاكها را بـا دسـت خود صاف و مرتب نمود. سپس به ياران خويش فرمود: من مي دانم كه اين قبر بـزودي كـهنه و فرسوده مي شود، ولي خدا بنده اي را دوست دارد كه هنگامي كه دست به كاري مي زند، آن را صحيح و كامل انجام دهد. [10] .

موارد ياد شده، تنها نمونه هايي از هزاران جلوه نظم بود كه در زندگي آن بزرگواران ديده مي شد.


پاورقي

[1] احزاب (33)، آيه 21.

[2] نهج البلاغه، خطبه 175.

[3] مکارم الاخلاق، ص 39.

[4] همان، ص 33.

[5] همان، ص 34.

[6] محجة البيضاء، ج 3، ص 8.

[7] همان، ج 1، ص 350.

[8] بحار، ج 43، ص 90.

[9] ميزان الحکمه، ج 10، ص 96.

[10] رمز پيروزي مردان بزرگ، جعفر سبحاني، ص 186.