بازگشت

معصوم و مقام ثبوت


ما ازطرفي با موجوداتي روبرو هستيم كه واسطه وحي اند و مي بايست كلام الهي رابه خوبي درك ودريافت كرده و بدون كاستي به مردم عرضه كنند.و عده اي نيز در مقام تفسير وتبيين و شرح مقصود الهي تداوم بخش كلام وحي باشند.تصوير چنين موجودي با توجه به انديشه هاي فلسفي وكلامي كه توان ارتباط مستقيم با وحي را داشته باشد،جز با ذهنيتي بلند مقدور نخواهد بود.و موجودي را مي طلبد كه شايستگي هاي ذاتي او،چنين صلاحيت وتمايزي را فراهم آورد،و امكان جايگزيني آن نيز غير ممكن است؛ يعني چنين نيست كه پس از خلقت،امكان جايگزيني نبي مكرم اسلام به عنوان واسطه وحي،با ديگري وجود داشته باشد. وساطت وحي خصوصيات ذاتي خاصي را لازم دارد كه فقط در نفس قدسيه محمديه تحقق يافته است. و او چون صادر اول است، نزديكترين موجود به وجود مطلق مي باشد، و طبيعي است كه شايسته ترين موجود براي اين وساطت؛ زيرا اين گونه ارتباط، لازمه اش گنجايش وسعه وجودي همسنگي است كه با اندكي كاستي -به اندازه كاستي معلول از علت -فقط در نفس قدسيه محمديه محقق است. در روايات آمده است «اول ما خلق الله العقل» و در روايتي ديگر آمده: «اول ما خلق الله نوري» [1] جمع ميان اين دو حديث به آن است كه مراد از عقل، نور قدسيه آنها است كه صادر اول است و جامع همه كمالات الهي. اين ديد نسبت به مفسران وحي نيز با اندكي تنزل قابل تصور است، در غير اينصورت همان مشكل به صورتي ديگر جلوه خواهد كرد.درك واقعي كلام وحي فقط از موجوداتي برمي آيد كه نزديكترين موجود به خداوند هستند.و اين مقام قرب، اعتباري نيست، بلكه قرب ذاتي لازم است،مقامي كه نتوان هيچ موجودي را اعم از انسان و يا مالك و يا...-به جاي آن نشاند.البته تصور حقيقي و كامل اين نيز جايگاه فقط و فقط براي موجوداتي ميسر است كه جايگاهي همسنگ داشته باشند؛


بنابراين شناخت مقام والا و كنه واقعي نفس قدسيه محمدي و ولوي، تنها براي ذات اقدس احديث ميسر است؛ زيرا وجودي برتر بلكه خالق وجود اوست و درك حقيقت وجود آنها براي موجوداتي كه تنزل ذاتي دارند، غير ممكن است.و از آن طرف هر موجودي كه قرب ذاتي بيشتري باخلق دارد، امكان شناخت و درك كاملتري از خالق خواهد داشت كه رسيدن به آن مرتبه ازكمال، براي موجوداتي كه فاصله بيشتري ازخالق دارند، غير ممكن است؛ زيرا به همان نسبت از ظرفيت وسعه وجودي آنها كاسته خواهد شد. ما در اين نوشتار به علت انتقال مقصودمان - بدون توجه به اصل اين اصطلاح و تطبيق علمي آن - اين وجهه را، مقام ثبوتي معصوم (ع) نام نهاده ايم و هر گاه اين اصطلاح را به كار مي بريم منظورمان چنين تصويري است.


پاورقي

[1] غوالي اللئالي،محمدبن علي‏بن ابراهيم الاحساني معروف به ابن‏ابي‏جمهور، تحقيق آقامجتبي عراقي،ج4،ص99.