عاشورا را نمي توان در قلمرو قشر خاصّي محدود كرد. تأثير و درسهاي آن براي همگان است. از ايـن رو پـيـامـهـايي هم كه در اين كتاب مطرح شده است، عامّ است و به يك صورت براي زنان و مردان و پيران و جوانان مطرح مي شود.

ولي... از آنـجـا كـه نـيـمـي از افـراد جـامـعـه را بـانـوان و دخـتـران تـشـكـيـل مـي دهـنـد، و از آنـجـا كـه در نـهـضـت عـاشـورا سـهـمـي عـمـده و قابل ملاحظه بر دوش بانوان كاروان حسيني استوار بود و (عاشورا)، ماندگاري خود را تا حدّ زيادي مرهون فداكاريها و قهرمانيهاي خانواده امام حسين (ع)، بخصوص زينب كبري (س)است، از اين رو در بخشي جداگانه به پيامهاي عاشورا خطاب به زنان مسلمان پرداخته شده است، تا هـم رسـالت اجـتـمـاعـي سـيـاسـي ايـن قـشر را نشان دهد و خنثي كننده تبليغات سوئي باشد كه ديـدگـاه اسلام را محروم كردن زنان از مشاركت در كارهاي اجتماعي و حضور در صحنه معرفي مي كند، هم نقش زنان را در پشتيباني از مبارزات مردان وجوانان نشان دهد، هم آميختن عفاف و پاكدامني را بـه تـلاش و مـجـاهدات اجتماعي قابل اجرا بنماياند، هم به مسؤوليّت شهيدپروري و تربيت نـسـلي بـاايـمـان، شـجاع و مدافع حق، توسّط بانوان اشاره كند و هم به تبليغ وتبيين مرام و اهـداف شـهـيـدان بـپردازد و نقش ذكر و ياد و روشنگري و پاسداري از خط فكري و عملي شهيدان را يادآور شود.

مجموعه اين محورهاي مهمّ، نگرش مستقلّي به حضور زنان در نهضت عاشورا را مي طلبد.

مشاركت زنان در جهاد

آموزش و الهام صبر و مقاومت

پيام رساني پس از يك حماسه و انقلاب و جهاد

روحيه بخشي به رزمندگان و بازماندگان شهدا

مديريّت خانواده هاي شهدا و بازماندگان نهضت در شرايط دشوار

حفظ ارزشها و پايبندي به اصول، حتّي در شرايط اسارت

نكات فوق، مي تواند موضوع بحثهايي مبسوط و گسترده در جريان شناسي عاشورا باشد تا نقش زنان را در آن حماسه نشان دهد.

از نـگاه ديگر، شناخت آماري از وضعيّت زنان در قيام عاشورا، ايفاي آن نقش را روشنتر بيان مي كـنـد. در ايـن راسـتـا تـوجـّه بـه آگـاهـيـهـاي زيـر، درخـور تأمّل است:

زنان حاضر در عاشورا، برخي از اولاد علي (ع) بودند و برخي جز آنان، چه از بني هاشم يا ديـگران. از فرزندان اميرالمؤمنين (ع) مي توان از زينب، ام كلثوم، فاطمه، صفيّه، رقيّه و امّ هـانـي نـام برد. سكينه و فاطمه نيز دختران سيدالشهدا(ع) بودند كه در نهضت مشاركت داشتند. ربـاب، عـاتـكـه، مـادرِ مـحـسـن بـن حـسـن، دخـتـر مـسـلم بـن عـقـيـل، فـضـّه نـوبـيـّه، كـنـيز خاصِّ امام حسين (ع)، مادر وهب بن عبداللّه و... از جمله زنان حاضر در كربلا بودند. [1] .

پـنـج نـفـر از خـيـام امـام حـسين به طرف دشمن بيرون آمدند. آنان عبارت بودند از: كنيزِ مسلم بن عـوسـجـه، امّ وهـب زن عبدالله كلبي، مادر عبدالله كلبي، مادر عمرو بن جناده، زينب كبري (ع) كه نقش چشمگيرتر از ديگران داشت.

امّ وهب، زني بود كه در عاشورا شهيد شد، آن هم بر بالين شوهر شهيدش.

در عاشورا دو زن از فرط خشم و عصبانيّت و احساس، به حمايت از امام برخاستند و جنگيدند: يكي همسر عبداللّه بن عمير، ديگري مادر عمرو بن جناده كه يادشان خواهد آمد.

همسر زهير بن قين (دلهم) در راه كربلا همراه شوهرش به امام حسين (ع) پيوستند.

به نقلي رباب همسر امام حسين (ع)، نيز مادر سكينه و عبداللّه رضيع هم در كربلا حضور داشتند.

سخنرانيهاي زيـنـب و ام كـلثوم و فاطمه بنت الحسين در كوفه وشام، از فصلهاي درخشان اين حـمـاسـه اسـت. و... نـقـشـهـا و كـارهـاي ديـگـري كـه زنـان و دخـتـران ايـن كـاروان نـور، در طول اين مسافرت تا رسيدن دوباره به مدينه پيامبر داشتند.

سـزاوار اسـت كـه زنان با الهام گيري از نوع عمل و رفتار زنان عاشورايي، حضوري متعهّدانه و متديّنانه در صحنه هاي مبارزات سياسي و فعّاليّتهاي اجتماعي داشته باشند.