دين اسلام دست انداز ندارد، دين زندگي است، حرج، ضرر و... در اين مكتب نيست. هدف شارع مقدس اين است كه بندگان خدا با عمل به قوانين اين مكتب، دنيا و آخرت آباد داشته باشند.

اين معنا از تساهل در متن دين قرار دارد و روايات شريعت سمحه ي سهله مربوط به اين نوع از تساهل است:

«و ما جعل عليكم في الدين من حرج؛ [1] .

و برايتان در دين هيچ تنگنايي پديد نياورد».

بر اساس اين آيه و ده ها روايت، فقها قاعده اي با عنوان «قاعده ي


لا حرج» در كتاب هاي فقهي آورده اند كه مضمون آن اين است كه هر تكليفي كه براي انسان شاق بوده و انجام دادن آن همراه با مشكلات فراوان باشد از دوش انسان برداشته شده است، به عنوان مثال:

الف) نماز بايد مسبوق به طهارت وضو يا غسل باشد ولي اگر كسي آب نداشت يا استعمال آن برايش مضر بود، بايد با تيمم نماز بخواند. [2] .

ب) در باب روزه، همه مكلفند در ماه رمضان، اگر مسافر نباشند، روزه بگيرند، اما اگر كسي مريض يا مسافر بود، روزه ي ماه رمضان بر او نيست و بعدا بايد آن را قضا كند. [3] .

ج) در باب جهاد، تكليف آن است كه همه در اين فريضه ي مقدس شركت كنند، اما همين تكليف از افراد ناتوان برداشته شده است. [4] .

اين استثنا مخصوص «جهاد» است اما در مسأله دفاع هر كس به قدر توانايي خود بايد از كيان اسلام و نظام اسلامي دفاع كند و هيچ استثنايي در اين زمينه وجود ندارد.

د) در حج، «قرباني» روز عيد قربان در منا از واجبات است، اما كساني كه توان تهيه ي قرباني را ندارند، ده روز روزه با تفصيلي كه در كتاب هاي فقهي گفته اند جاي آن را مي گيرد. [5] .

اين ها برخي از جلوه هاي آسان گرفتن دين براي مردم است و به حق دين زندگي بايد چنين باشد كه:


«ان هذا القرآن يهدي للتي هي أقوم؛ [6] .

اين قرآن به بهترين و استوارترين راه ها هدايت مي كند».