قبل از شرح عنوان ابتداء خطبه ي امام حسين بن علي عليه السلام نقل مي شود:

ايها الناس ان رسول الله صلي الله عليه و آله قال: من رأي سلطانا جائرا متسحلا لحرام الله، ناكثا عهده، مخالفا لسنة رسول الله، يعمل في عبادالله بالاثم والعدوان لم يغير عليه بفعل و لا قول كان حقا علي الله ان يدخله مدخله. الا و ان هؤلاء قد لزموا طاعة الشيطان و تركوا طاعة الرحمن و اظهروا الفساد و عطلوا الحدود و استأثروا بالغي واحلوا حرام الله و حرموا حلاله، و انا احق ممن غير و قد اتتني كتبكم و قدمت علي رسلكم ببيعتكم انكم لا تسلموني و لا تخذلوني فان اتممتم علي بيعتكم تطيبوا رشدكم فانا الحسين بن علي و ابن فاطمة بنت رسول الله، نفسي مع انفسكم و اهلي مع اهلكم و لكم في اسوة و ان لم تفعلوا و نقضتم عهدكم و خلفتم بيعتي من اعناقكم ماهي لكم بنكر لقد فعلتموها بابي و اخي و ابن عمي مسلم فالمغرور من اغتربكم فحظكم اخطأتم و نصيبكم ضيعتم و من نكث فانما ينكث علي نفسه و سيغني الله عنكم والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته. [1] .

«اي مردم! پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله فرمودند هر كسي با پادشاه زورگوئي روبرو گردد، كه حرام خدا را حلال نموده، و پيمان الهي را بشكند، و با قانون پيامبر مخالفت كند، با بندگان الهي به گناه و دشمني برخورد كند ولي در مقابل چنين مستبدي قيام نكند. خداوند او را (يعني اين مرد سازش كار را) در جايگاه ستمگر و ظالم قرار مي دهد تا مثل او در آتش جهنم بسوزد.

آگاه باشيد: بني اميه اطاعت خدا را رها كردند و بجاي آن به اطاعت از شيطان پيوستند. فحشاء را در ميان اجتماع گسترش دادند، و حدود خداوند را نه اجراء مي كنند و نه اجازه ي مي دهند كه اجراء كنند. ماليات اسلامي كه مختص به پيامبر و خاندان اوست بخود اختصاص داده اند. حرام را حلال و حلال را حرام كردند.

من آن كسي ام كه در قيام برعليه طاغوت زمان از همه سزاوارترم. وانگهي نامه هاي شما بدست من رسيده و فرستادگان شما بر من وارد شدند، مضمون اين دعوتنامه هاي كتبي و حضوري اين بود كه شما با من بيعت كرديد، و پيمان بسته ايد كه مرا در برابر دشمنان تنها نگذاريد، و دست از ياري من برنداريد. اكنون وقت آن


رسيده، اگر بر پيمان خود باقي هستيد راه سعادت را انتخاب كرديد. چون من حسين، فرزند فاطمه، دختر پيامبر و فرزند علي هستم.

جان من با جان شما آميخته و اهل و خانواده ام با خاندان شما تفاوتي ندارد. (همه در پرچم اسلام وحدت داريم) بمن اقتدا كنيد. و اگر بمن پيروي نكنيد، و پيمان خود را بشكنيد و از بيعت خود سرباز زنيد، در حاليكه اين عمل شما بي سابقه نيست.

شما با پدرم و برادرم و پسر عمويم مسلم چنين رفتار نموديد. پس آنكس گول خورده، كه به حرف شما توجه كرده و به پيمان شما مطمئن شود.

شما انسانهائي هستيد كه براي بدست آوردن بهره ي اسلامي خود، راه خطا پيموده و سهم خود را ضايع كرديد و هر كس، پيمان شكني كند. بضرر خودش خواهد رسيد. اميد است خدا مرا از شما بي نياز كند».

چهار محور در كلام امام عليه السلام

امام حسين عليه السلام چهار محور را در بحث موجبات قيام مطرح مي كند.

اول: قيام او برعليه دولت وقت، مستند به گفتار رسول گرامي است. چون آنچه كه در اين ميان بعنوان دليليت و برهانيت مورد توجه قرار مي گيرد دو دليل است 1- قرآن 2- سخن رسول گرامي. قرآن پيرامون ظلم و ظالم بسيار سخن گفته، و هر كس كه اهل قرآن باشد آيات بسياري را تلاوت مي كند كه همه آنها حكايت از مبارزه با ظالم دارد. و ليكن حسين بن علي عليه السلام فرزند رسول خداست. گفتاري اگر از جگرگوشه ي رهبري امت نقل گردد، بسيار ارزش برهاني دارد. زيرا او از همه كس به جد بزرگوارش نزديكتر است، و مي تواند سخن جدش را آنچنان كه شنيده بيان نمايد. از اين جهت ابتداء مبارزه خود را به سخن كلام ارزشمند آن حضرت پايبند مي كند، و اين هنر يك خطيب زبردستي است كه هنر خطابه در او تجلي مي كند.