جهاد بر دو قسم است:

1- جهاد غلبه و يورش: آن است كه بر تمام مكلفين واجب است در مواقع ضروري كه احساس مي كنند اسلام و مسلمين در معرض خطر هستند بر دشمن حمله كنند، و آنان را از پاي درآورند و دشمن را سر جايش بنشانند.

2- جهاد استماته: آن جهادي است كه حتي كودكان را شامل مي شود. آناني كه بحد بلوغ رسيدند. مفهوم جهاد را مي فهمند و ناگاه سير سلوكي پيدا مي كنند، و عشق و شوق شهادت در قلب رسوخ مي كند. هيچ چيز آن دو را ساكت نمي كند مگر جانبازي و فداكاري و رسيدن به فوز عظيم شهادت.

اين جهاد در لشكر امام عليه السلام از قاسم بن حسن بروز داد. آن شوقي كه داشت گرچه به او جهاد واجب نبود ولي سير او بسوي خدايش،در كنار آستان قدس عمويش او را بي تاب كرده بود. عمو اين شوق را در او مي بيند، نمي تواند مانع بشود و از سيره ي


عاليه ي الهي بي بهره بماند. از اين رو آماده جنگ مي شود، و صفحه ي تاريخ را از وصف اشتياق و شهامت خود پر مي كند.

يا اينكه بر زن جهاد واجب نيست ولي همچون مادر وهب دفعتا، تكامل الي الله براي او باز مي شود و حجاب كنار نمي رود و مادر او حجاب را مي نگرد از خود بي تاب مي كند بي درنگ حمله اي برق آسا به دشمن نموده و شهادت را به جان مي خرد كه الان مجال براي گفتن او نيست.

اين درس در دنياي اسلام از روز عاشوراء گرفته شده است. كه از حريم اسلام بايد از زن و فرزند گذشت نمود. هر كودكي، نوجواني اگر شور حمايت از اسلام را بسر دارد گر چه بر او واجب نيست، ولي در كارائي او ممانعت نكنيد. بگذاريد درختي را سبز كند. و حماسه اي را برافروخته نمايد. دريغا! افسوس! نبوديم تا باين كمال الهي برسيم. ولي راه كمال بسته نشده است و هدف بي نهايت، منتهي محدوده ي غرائز مادي، جلوي تنگي باريكي را مي بيند، و اگر خورده نگيرم: چشم باز شود در پهناي بي نهايت هستي و نامحدوديت هدف راه را باز نموده، و بسرعت از آن گذر مي كني.

اين بحث «رمزهاي اسلام در روز عاشوراء» جايگاه خاصي دارد و ما بهمين مقدار بسنده مي كنيم و در جاي ديگر بعنوان منشور جنگ بحث خواهيم كرد.