بـرخـي از نـوحه سرايان حسيني، خصوصاً در يك دهه اخير با استفاده از آهنگ ترانه هاي مـبـتـذل دوره ستمشاهي، سعي وافري در ارايه قالب ها و آهنگ هاي جديد در حوزه سرودهاي شـاد و نـوحـه هـاي مـاتـمـي خصوصاً نوحه هاي عاشورايي از خود نشان داده اند، ولي با ذهـنـيـّتـي كـه از ايـن قـبـيـل آهـنـگ هـا در مـردم مـتـديـّن و مـتـعـهـّد مـا وجـود دارد بـا عـدم اقـبـال آنـان روبـه رو بـوده، هـر چـنـد جـوانـان و نـوجـوانـان بـه خـاطر شرايط سنّي و رفتارهاي عاطفي خود جذبه اين گونه نوحه ها شده اند.

خـوشبختانه، بسياري از نوحه سرايان دو دهه اخير با عنايت به رسالت خود و تأثير شـگـرف نـوحـه هـا در مـخـاطـبـان و بـا رويـكـرد جدّي به (مفاهيم ارزشي)، موجبات تطوّر محتوايي نوحه هاي عاشورايي را فراهم آورده اند.

محمّد نعيمي، از چهره هاي نام آشناي نوحه سرايي است و در منظومه هاي مناقبي و ماتمي او مي توان عظمت وجودي آل اللّه و مفاهيم ارزشي را به تماشا نشست.

(خطّ رهبري)، نمونه اي از نوحه هاي عاشورايي او در سوگ علمدار كربلا است:

بوي خون خداآيد از كربلابر مشامم

جان فدا مي كنم اقتدا مي كنم بر امامم

ابو فاضل ابو فاضل ابو فاضل

اي كه جانبازيت شد سرافرازيت تا قيامت

بوده عشق و ولااز ولادت، تو راتا شهادت

تويي مولاتويي مولاما همه سايل

ابو فاضل ابو فاضل ابو فاضل

با وجودي كه بودفضل كلِّ وجوددر وجودت

غير فرمانبري از خط رَهبري خط نبودت

بدين عزّت بدين شوكت گشته اي قابل

ابو فاضل ابو فاضل ابو فاضل

نسل جانباز ماروح اعجاز ماشد به وحدت

مي كند جان فداتا نگردد جدااز ولايت

كه با غيرت به حقْ بيعت مي كند كامل

ابو فاضل ابو فاضل ابو فاضل [1] .

مـحـمـّد مـوحـّديان (اميد) از شعراي مطرح در حوزه شعر آييني و از چهره هاي ممتاز نوحه هاي عـاشـورايـي اسـت. سـعـي بـليـغ او، در بـه تـصـويـر كـشـيـدن ارزش هـاي اصـيـل اسـلامـي سـتـودنـي است. پاكي و خلوص و صفاي او موجب شده تا تأثيرگذاري بـيـشـتري بر مخاطبان خود داشته باشد. (سند عشق)، عنوان يكي از نوحه هاي عاشورايي اوست:

امشب، شبِ ميثاقِ

دلداده و دلدار است

چشم عاشقان امشب

تا سپيده، بيدار است

مي كند وداع امشب

با حسين خود زينب

امشب از حرم، بويِ

ياس و لاله مي آيد

آهنگ مناجات و

اشك و ناله مي آيد

مي كند وداع امشب

با حسينِ خود زينب

امشب سند عشقِ

شيعه مي شود امضا

فردا، شود آغازِ

انقلاب عاشورا

مي كند وداع امشب

با حسين خود زينب

امشب، شب بيداري

با نماز و قرآن است

نور ديده زهرا

شمع جمع ياران است

مي كند وداع امشب

با حسين خود زينب

امشب، عاشقان حق

تا سپيده، بيدارند

از جمال وجهُ اللَّه

ديده برنمي دارند

مي كند وداع امشب

با حسين خود زينب

امشبي فقط زينب

بنگرد حسينش را

چون سر از تن پاكش

مي شود جدا، فردا

مي كند وداع امشب

با حسين خود زينب [2] .

(مكتب سرخ) عنوان مناسبي است كه آقاي غلامرضا سازگار (ميثم) شاعر و ستايشگر بنام آييني بر سروده خود نهاده است:



امشب از خيمه هاي پسر فاطمه

صوت قرآن رسد به گوش جان همه



لب هفتاد و دو تن را ندا است

خون ما، حافظ دين خدا است



يا حسين!يا حسين!

هاشميّون كه آماده جانبازيَند



باعث عزّت و مجد و سرافرازيند

همه، دلداده شمشيرها



سينه كرده سپر تيرها

يا حسين!يا حسين!



يوسف فاطمه كه در نماز شب ست

عاشق گريه و زمزمه زينب ست



ناله، از سوز درون سر كند

زير لب، دعا به خواهر كند



يا حسين!يا حسين!

در جناح حسين، قيامتي ديگرست



افتخار نماز به قامت ست

بَه بَه از سجده طولانيَش



به فداي رخ نورانيش

يا حسين!يا حسين!



آسمان را، ز غم خاك عزا بر سرست

كه شب قتل شش ماهه: عليْ اصغر ست



اي جوانان! همه زاري كنيد

خون دل، ز ديده جاري كنيد



يا حسين!يا حسين!

چشم قاسم كند گريه براي عمو



كه كند جان خود را به فداي عمو

سخنش بر لب جانپرورست:



مرگ خونين ز عسل خوشتر است

يا حسين!يا حسين!



كربلا، مكتب سرخ شهادت بود

در مرام حسين مرگ، سعادت بود



اين ندا تا ابديّت به پاست:

اهل عالم! همه جا كربلاست



يا حسين!يا حسين!

پور امّالبنين، تير بلا مي خرد



گر چه دشمن، امان نامه بر او آورد

به ابوالفضل و وفايش، سلام



به چنين صدق و صفايش، سلام

يا حسين!يا حسين!



از سرِ نيزه تا كنار طشت طلا

سر پاك حسين، زند به عالم صلا:



مرگ در راه خدا، عزّت ست

بردن بارِ ستم، ذلّت ست



يا حسين!يا حسين! [3] .

سـيـد رضـا مـؤ يـّد (مؤ يّد) در ميان نوحه سرايان حسيني به خاطر پرداختن به مقوله هاي ارزشي، جايگاه بلندي دارد. حضور مستمرّ او در هيأت هاي مذهبي از يك سو، و انتشار چند مـجـمـوعـه شـعـر آيـيـني از سويي ديگر، همراه با اخلاص و ارادت بي شايبه اي كه به آل اللّه دارد موجبات اقبال عمومي را از او و آثار وي، فراهم ساخته است.

(حافظ خون) عنوان يكي از نوحه هاي عاشورايي اوست كه حاوي مفاهيم ارزشي است:

پاس خون شهيد، گر چه بسي مشكل ست

حافظ خون او، زينب دريا دل ست

آن كه تا شام بلا مي رود

همه جا، با اُسَرا مي رود

عشق دلها: حسين!

يا حسين! يا حسين!

تكسواران عشق، [ز پاي افتاده] اند [4] .

پرچم كربلا، به دست او داده اند

يك زن و اين همه غم؟ واي! واي!

مانده در دام ستم، واي! واي!

عشق دلها: حسين!

يا حسين! يا حسين!

آن كه يك شب نشد ترك، نماز شبش

جانِ حسرت زده، ز غم رسد بر لبش

ياور دين خدا، او بود

سرپرست اُسرا، او بود

عشق دلها: حسين!

يا حسين! يا حسين!

ناله يا حسين! از دل غمديده زد

خم شد و بوسه بر گلوي ببريده زد

كرد كاري كه پيمبر نكرد!

هيچ خواهر به برادر نكرد!

عشق دلها: حسين!

يا حسين! يا حسين!

دمِ دروازه كوفه، به پا محشرست

كوفه، بر روي ني شاهد چندين سرست

هر سري، جلوه مرآت عشق

بر لبش، نغمه آيات عشق

عشق دلها: حسين!

يا حسين! يا حسين! [5] .

(هـفـتاد و دو قرباني) عنوان اين نوحه عاشورايي در رثاي حضرت عليّ اصغر (ع) است. مـحـمـّد آزادگـان (واصـل) كه از پيشگامان شعر آييني و نوحه هاي عاشورايي است. سعي بـليـغـي در به تصوير كشيدن مفاهيم ارزشي دارد و كمتر شعري از او را مي توان نشان داد كه به اين مهم نپرداخته باشد:



گر حسين بن علي شش ماهه قربان مي كند

كاخ بيداد و ستم از ريشه ويران مي كند.



از قيام كربلا مي كند محشر به پا

اي اهل ايمان! اينست فرمان:



بايست جنگيد با ظلم و طغيان

گر چه عبّاس دلاور در نبرد كربلا



مي شود در راه قرآن دستش از پيكر جدا

از قيام كربلا مي كند محشر به پا



اي اهل ايمان! اينست فرمان:

بايست جنگيد با ظلم و طغيان



گر شود فرق علي اكبر ز تيغ كين، دو تا

مي شود قربان به راه دين جدّش مصطفي



از قيام كربلا مي كند محشر به پا

اي اهل ايمان! اينست فرمان:



بايست جنگيد با ظلم و طغيان

گر چه هفتاد و دو قرباني درين ميدان كند



كاخ ظلم و جور و استبداد را، ويران كند

از قيام كربلا مي كند محشر به پا



اي اهل ايمان! اينست فرمان:

بايست جنگيد با ظلم و طغيان [6] .



سيّد محسن حسيني در زمينه نوحه هاي عاشورايي، تجربه هاي موفّقي دارد. (انفجار نور) نمونه اي از نوحه هاي عاشورايي اوست كه مشحون از همان مفاهيم بلند ارزشي است:

امروز كه روزِ آقايي عشق ست عزّت مدينه، ذلّت دمشق ست

اين قيامت كبري ست يا قيام عاشورا است؟

اي حسين عطشان!

آفـتاب دين را، به خضوع ست بدترين غروب و بهترين طلوع ست بشكفتن ارزشهاست روز محو لغزشهاست

اي حسين عطشان

از جوشش خونها، پر زند شفاعت در خانه دلها، در زند شفاعت

تا كرا شود شامل همچو حرِّ دريا دل

اي حسين عطشان!

در خـون شـهـيـدان، انـفـجـار نـور اسـت گـر چـه نـعـش آنـان، پـا مال ستور است

سينه هاي بشكسته ره به دشمنان بسته

اي حسين عطشان!

اسـلامِ يـزيـدي، مـحـكـوم زوال سـت آيـيـن حـسـيـنـي، مـعـراج كمال است

طفل بيگناه او بهترين گواه او

اين حسين عطشان! [7] .

جـعـفـر رسول زاده (آشفته) به خاطر رويكرد جدّي به نوحه هاي عاشورايي و اهتمامي كه در انـتـخـاب و نشر اين منظومه هاي ماتمي دارد، توفيق ارائه آثاري را پيدا كرده است كه هـيـأت هـاي مـذهـبي و ستايشگران آل اللّه و ذاكران حسيني به آن نيازمندند. اين حركت هاي ارزشـمـند هنگامي به نتيجه مي رسد كه با پرهيز جدّي از به كارگيري آهنگ هاي معروف زمـان ستم شاهي و تقليد از ترانه هاي مبتذل طاغوتي، از نوآوري و نوگرايي در زمينه سـاخـتـاري و مـحـتـوايـي نـوحـه هـاي عـاشورايي سود جست و از به تصوير كشيدن مفاهيم ارزشي عاشورا غافل نماند.

(مشعل ايمان) عنوان يكي از نوحه هاي عاشورايي اوست:

اي اسير داغ تو تا ابد جانها

اي به نامت سرفراز، نسل انسانها

اي شهيد كربلا!كشته راه خدا!يا حسين!يا حسين!

چون تو، كس قربان نشد در ره داور

كرده ايثار خدا اصغر و اكبر

شد تن خونين توعزّت و آيين تو

تو سرت بر نيزه ها، مشعل ايمان

در اسارت مانده اند عترت قرآن

شد سرت آيات نورگه به ني، گاهي تنور

يا حسين! آزادگان دل به تو بستند

رهروان راه حق، بر تو پيوستند

نهضت حق، راه توعشق ما، در گاه تو

خطّ نسل انقلاب، امتداد توست

شيعه آري زنده است تا به ياد توست

اي عزيز فاطمه!رهنماي ما همه [8] .