بازگشت

علل رويكرد غزلسرايان معاصر به سبك وقوع


اگـر (ويژگي هاي سبك وقوع) را در (زبان ساده و صريح)، (بيان صميمي)، (واقع ـ گـرايي) و توصيف حالات واقعي بيدلانه به صورت (عريان) و پرهيز از (اغراق) در تـصـويـر حـالات (طـبـيـعـي) خـلاصـه كـنـيم، علّت رويكرد شاعران معاصر را ـ خصوصاً شاعراني كه در حوزه شعر مقاومت و شعر عاشورا حضور جدّي دارند ـ به اين شيوه بياني درخواهيم يافت.

در سـبـك وقـوع، مهمترين شاخصه اي كه وجود دارد حضور يك (عشق زميني) است كه حالات (بيدلانه) را سبب مي شود و شاعر در توصيف اين (حالت بيدلانه) با پرهيز از (تعقيد) و (غـموض) و (اغراق) هاي آن چناني از زباني ساده و بياني صميمي و نزديك به زبان مـحـاوره سـود مـي جـويـد و حـالات (طـبـيـعـي) و (مـلمـوس) بـيـدلانـه را بـه مسائل (ذهني) نمي آلايد و سعي در روايت (واقعه) دارد، واقعه اي كه فكر و ذكر او را به خـود مـشـغـول داشـتـه اسـت و مـا كـه در جـريـان جـنـگ تـحـمـيـلي و هـشـت سـال دفـاع مـقـدّس، حـضـور عشق (آسماني) را سنگر به سنگر و صحنه به صحنه به تماشا نشسته ايم و شاعر زمانه ما كه دوش به دوش رزمندگان، اين جلوه هاي روحاني را بـه صـورت (عيني) و (ملموس) و بدون هيچ حجاب بازدارنده اي تجربه مي كرد و آثار ايـن (عـشـق هـاي آسـمـانـي) را در وجـود خـطْ شـكنان صف مقدمّ، متبلور مي ديد و راز جانبازي بـيـدلانـه آنـان را در مـكـتـب عـاشـورا جستجو مي كرد، به ارتباط تنگاتنگ اين صحنه هاي بـديـع و شـورانـگـيز با صحنه هاي بي بديل عاشورا پي برد و خواسته و ناخواسته خـود را در جـاذبـه هـاي فـراگـيري غوطه ور ديد كه در جايْ جاي صحنه هاي جنگ تحميلي موج مي زد. شاعر زمانه ما براي تبيين اين شيفتگي ها و شورآفريني ها نياز به ابزاري داشـت تـا او را در بـه تـصـويـر كـشـيـدن (واقـعـه) ياري كند، واقعه اي كه در (وطن) او اتّفاق مي افتاد ولي ريشه در كربلا داشت و كدام سبك شعري جز سبك وقوع مي توانست اين (ابزار كلامي) و (شيوه بياني) را در اختيار او قرار دهد؟

تـوفـيـق شـاعراني كه در دو دهه اخير با استفاده از شاخصه هاي سبك وقوع به آفرينش آثـار عـاشـورايـي پـرداخته اند در مقايسه با ديگر شاعران، هنگامي احساس مي شود كه غـزل هـاي عـاشـورايـي آنان را منصفانه مرور كنيم و ميزان تأثيرپذيري خود را از آثار آنان بسنجيم.

مـطـلبـي كـه در پـايـان ايـن بـحـث بـايـد بـه آن پـرداخـت، جـواب بـه ايـن سـؤ ال اسـت كـه آيـا شـاعـران زمـانـه مـا بـا اطـّلاع از چـنـد و چـون سـبـك وقـوع، بـه اسـتـقـبـال آن رفته اند؟! منطقي ترين پاسخي كه براي اين پرسش مي توان ارايه كرد ايـن اسـت كـه چـنـيـن اطميناني وجود ندارد ولي مي توان گفت كه شعر مقاومت خواه ناخواه در مسيري قرار گرفت كه سه سده پيش قافله (وقوع) از آن عبور كرده بود. شعر مقاومت در طـول ايـن مـسـيـر تـوانـسـتـه اسـت با كاروان شعر عاشورا همراه باشد و خود را از فرات كربلا سرشار سازد.