ابـوالعـطـاء كـمـال الدّيـن محمود خواجوي كرماني گنج سخن، ج 2، ص 247.

از غزلسرايان بنام سده هـشـتـم، آثـار فـخـيـمـي در اغـلب قـالب هـاي شـعـري، خـصـوصـاً غزل دارد و مثنوي روضة الانوارش كه به اقتفاي حكيم نظامي گنجوي سروده شده در ميان مـثـنـوي هـاي: هـمـاي و همايون، گل و نوروز، كمال نامه، سام نامه و گوهرنامه او، وجاهت خاصّ به خود را دارد [1] .

در شـيعي بودن خواجوي كرماني ترديدي نيست و قصايدي كه در مناقب ائمّه اثني عشر (ع) سـروده، شـاهـد صـادقـي بر اين مدّعا است. وي در پايان اين گونه قصايد، با شفيع قـرار دادن ذوات مـقـدّس مـعـصـومـيـن (ع) و سـوگـندي كه به حرمت آنان ياد مي كند، اجابت خواسته هايش را از درگاه خداوند خواستار است [2] .

همو، در تركيب هفده بندي خود، در هر بندي از آن خدا را به يكي از معصومان (ع) سوگند مي دهد كه خلوت جان او را از نور حق منوّر كند و به هنگام رحلت از دنيا، چشم او را جز بر جمال اهل بيت بازنگرداند:



بحلق تشنه آن رشگ غنچه سيراب

كه رخ به خون جگر شويد از غمش، عُنّاب



شه دو مملكت و، شهسوار نُه مضمار [3] .

مهِ دوازده برج و، امام شش محراب



فروغ جان رسول و، چراغ چشم بتول

بهار عترت و، نوباوه دل اصحاب



حديث مقتل او، گر به گوش كوه رسد

شود ز خون دل، اجزاي او عقيق مذاب



و گر سپهر برد نام آتش جگرش

كند به اشكِ چو پروين ستارگان را، آب!



به كربلا شد و، كرب و بلا به جان بخريد

گشود بال و ازين تيره خاكدان، بپريد [4] .



و در قـصيده اي كه در مناقب ائمّه اطهار (ع) سروده، خدا را به حرمت سالار شهيدان و ديگر امامان سوگند مي دهد تا او را از اسارت طبيعت رهايي بخشد و گناهان او را ببخشايد:



... يا رب بحقِّ آن گل سيراب تشنه لب

كو را نصيبه كرب و بلا شد ز كربلا...



كاين خسته را ـ كه بسته بند طبيعت ست

آزاد كن ز محنت اين چار اژدها



گر من گنه كنم، كرمت بينهايت ست

شب را اميد هست كه روز آيد از قفا



(خواجو) كه آشناي مقيمان كوي توست

شد در محيط عشق تو، بيگانه ز آشنا [5] .