اگر در تاريخ بنگريم مي بينيم عامل بسياري از پيروزيهاي بزرگ مسلمانان صدر اسلام استقبال آنان از شهادت در راه خدا بود، پس از رحلت پيامبر و در اثر انحراف حكومت اسلامي از مسير اصلي خود و گسترش فتوحات و سرازير شدن غنائم، كم كم مسلمانان روحيه سلحشوري خود را از دست داده و به رفاه و آسايش خو گرفتند، بطوري كه مردم از ترس از دست دادن زندگي آرام و گرفتار شدن در كشمكشهاي اجتماعي از هر حاكمي اطاعت مي كردند و ستمگران را به عنوان جانشينان پيامبر بشمار مي آورند.

اين معنا در اصحاب امام حسن عليه السلام بسيار نمودار است، تا آنجا كه معاويه سران لشگر ايشان را با مبالغي پول خريد و امام را در اثر اين كار به صلح وادار نمود.

قيام امام حسين عليه السلام اين وضع را دگرگون ساخت و مكتب شهادت را در جامعه اسلامي زنده كرد، جامعه اي كه بيست سال را به سكوت و تسليم گذرانده بود، و با آنكه در اين مدت نسبتاً طولاني موجبات انقلاب فراوان بود، كوچكترين انقلابي رخ نداده بود، فاجعه كربلا وجدان ديني جامعه را بيدار كرد و تحول تازه اي بوجود آورد كه تحت تأثير شديد خود جامعه اسلامي را به كلي دگرگون ساخت.

و همين كافي بود كه مردم را به دفاع از حريم شخصيت و شرافت و دين خود وادارد، روح مبارزه را كه در جامعه به خاموشي گرائيده بود، شعله اي تازه بخشد، و به دلهاي مردم و پيكرهاي افسرده حياتي تازه دميده آنها را به جنبش درآورد.