36. التوحيد - به نقل از زياد بن مُنذِر، از امام باقر، از امام زين العابدين، از امام حسين عليهم السلام -: مردي نزد اميرمؤمنان آمد و گفت: اي اميرمؤمنان! خدايت را به چه شناختي؟

فرمود: «با از ميان رفتن تصميم و انهدام قصد. چون قصد كردم و ميان من و قصدم مانعي پديدار شد، و تصميم گرفتم، امّا تقدير با تصميم من، ناسازگار شد، دانستم كه تدبيركننده، كس ديگري است».

گفت: چگونه، نعمت هايش را سپاس مي گزاري؟

فرمود: «نگريستم كه بلا را از من گردانده و ديگري را بدان دچار ساخته است. پس دانستم كه به من نعمت داده است. به همين خاطر، او را سپاس گزاردم».

گفت: از چه رو، دوستدار ديدارش هستي؟

فرمود: «چون ديدم كه آيين فرشتگان و فرستادگان و پيامبرانش را برايم برگزيده است، دانستم كسي كه چنين مرا نواخته، از ياد نخواهد بُرد. پس دوستدار ديدارش شدم».

37. التوحيد - به نقل از محمّد بن زياد ومحمّد بن سيّار، از امام عسكري عليه السلام -: مردي نزد امام زين العابدين عليه السلام آمد و گفت: مرا از معناي «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» آگاه كن.

امام زين العابدين عليه السلام فرمود: «پدرم (امام حسين عليه السلام) از برادرش حسن عليه السلام از پدرش امير مؤمنان حديث كرد كه مردي نزد او آمد و گفت: اي امير مؤمنان! مرا از معناي «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» آگاه كن.

علي عليه السلام فرمود: اين كه مي گويي: اللَّه، يعني بزرگ ترين نام خدا و آن، نامي است كه نام گذاريِ جز خدا به آن، روا نيست و مخلوقي را بِدان، نام نمي گذارند.

مرد پرسيد: تفسير «اللَّه» چيست؟

فرمود: او كسي است كه هر مخلوقي در نيازها و سختي ها و به هنگام قطع اميد از غير او و بُريدن هر سبب و وسيله ديگر، به سوي او روي مي آورد؛ زيرا هر بزرگي در اين دنيا، هر چند توانگر و طاغي باشد و نياز مردم به او فراوان، باز هم مردم، نيازهايي دارند كه اين بزرگ، نمي تواند برآورده سازد و اين بزرگ هم، نيازهايي دارد كه خود، توان رفع آنها را ندارد. از اين رو، به هنگام ضرورت و نياز، به خدا رو مي آورد تا آن كه نيازش برطرف شود و سپس به شركش بازمي گردد.

آيا نشنيده اي كه خداي مي فرمايد: «بگو: به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را در رسد يا رستاخيز، شما را دريابد، اگر راستگوييد، [كسي] غير از خدا را مي خوانيد؟ [نه،] بلكه تنها او را مي خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مي گردانَد و شما شرك را، فراموش مي كنيد».

پس خداوند به بندگانش فرمود: اي نيازمندان رحمت من! نياز به خودم را در هر حال، و خواريِ بندگي را در هر زمان، براي شما ضروري ساختم. پس در آغاز هر كاري كه به انجام رساندن و رسيدن به نهايتش اميد داريد، به من پناه ببريد، كه من، اگر بخواهم به شما بدهم، جز من، كسي بر بازداشتن شما از آن، توانا نيست و اگر بخواهم شما را از چيز باز دارم، جز من، كسي بر اعطاي آن به شما توانا نيست. پس من، سزاوارترين شخص به درخواست و نيز سزامندترين به زاري به درگاه او هستم.

پس هنگام آغاز هر امر كوچك و بزرگي، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» بگوييد؛ يعني براي اين كار، از خدايي كه عبادتِ جز او درست نيست، ياري مي جويم؛

خدايي كه چون از او كمك خواسته شود، ياور است و چون دعا شود، اجابت مي كند. بخشنده اي كه با گستردنِ روزي بر ما رحم مي كند. مهربان با ما در دين و دنيا و آخرتمان؛ او كه دين را بر ما تخفيف داد و آن را آسان و سبُك قرار داد، و اوست كه با جدا ساختن ما از دشمنانش بر ما رحمت مي آورد».

سپس افزود: «پيامبر خدا فرمود: هر كس را مشكلي اندوهگين كرد، [اگر] مخلصانه و با توجّه قلبي، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» بگويد، از دو حال، بيرون نخواهد بود: يا به حاجتش در دنيا مي رسد و يا حاجتش در نزد خدا به حساب مي آيد و ذخيره مي شود، و البته آنچه پيش خداوند است، براي مؤمنان، بهتر و پاياتر است».