در اسلام به همان مقدار كه از فساد انتقاد و با آن مقابله شده، نسبت به اصلاح سفارش و تأ كيد شده است. قرآن تنها به ايمان و تقواي دروني اكتفا نمي كند، بلكه اصلاح را لازمه ي ايمان و تقوي مي شمارد. آمن و اصلح [1] و فمن اتّقي و اصلح [2] .

خداوند خود اوّل مصلح است؛ و اصلح بالهم [3] و لذا از مردم نيز خواسته تا اوّل عيب هاي خود را اصلاح كنند؛ تابوا و اصلحوا... [4] و سپس به اصلاح جامعه بپردازند. فاتّقوا اللّه و اصلحوا ذات بينكم [5] اصلاح گر هرگز به دنبال فتنه انگيزان نمي رود، و اصلح و لا تتّبع سبيل المفسدين [6] البتّه اصلاحات بايد بر معيار عدل و قانون باشد فاصلحوا بينهما بالعدل و القسط [7] .

كسي كه راههاي صلاح و اصلاح را به روي خود ببندد، نابود خواهد شد هر چند فرزند پيامبر باشد؛ انّه ليس من اهلك انّه عمل غير صالح [8] (اي نوح!) او از خاندان تو نيست، براستي كه عمل او غير صالح است. اولياي الهي از خدا درخواست مي كردند كه به صالحان ملحق شوند. اَلحِقني بالصالحين [9] .

قرآن معمولاً ايمان را همراه عمل صالح بيان كرده است؛ الذين آمنوا و عملواالصالحات اثر بخشي عمل صالح محدود به زمان و مكان نيست و حتّي نسل هاي بعدي از اعمال پدران صالح خود خير و بهره مي برند. و كان ابوهما صالحا [10] .

قرآن هدف از كاميابي از نعمت ها را انجام عمل صالح مي داند، يا ايّها الرّسول كلوا من الطيبات و اعملوا صالحا [11] يعني بهره گيري و كاميابي شما از نعمت ها بايد براي انجام كار نيك و عمل صالح باشد.

خداوند متعال حكومت آينده ي زمين را نصيب بندگان صالح خود خواهد كرد. اِنّ الارض يَرثُها عبادي الصالحون [12] .

انسان بعد از اصلاح خود، بايد به اصلاح ديگران بپردازد و تمام توان خود را در اين راه بكار گيرد ان اريد الا الاصلاح ما استطعت [13] چيزي جز اصلاح تا سر حد توانم نمي خواهم.

البتّه خداوند متعال اصلاح طلبان واقعي را از كساني كه شعار اصلاح مي دهند، جدا مي كند و چهره ي مدّعيان دروغين را افشا مي كند؛ قالوا انّما نحن مصلحون ألا اِنّهم هم المفسدون و لكن لايشعرون [14] آنها مي گويند: فقط ما اصلاح طلبيم، آگاه باشيد آنها خود فساد كنندگانند، ولي نمي فهمند.

آري، خداوند مصلحين واقعي را مي شناسد. و اللّه يعلم المفسد من المصلح [15] .

خداوند به مصلحان واقعي را وعده ي پاداش داده است. انّا لانضيع اجر المصلحين [16] .

نكته قابل توجه آنكه هر چه ميزان فساد بالا برود، تلاش مصلحانه ي بيشتري را طلب مي كند. (آري هر چه هوا گرم تر شود، نياز به آب زيادتر مي شود) و هر چه مفسدان خطرناكتر شوند، مصلحان بزرگتري مي طلبد. در برابر نمرود جز ابراهيم و در برابر فرعون جز موسي و در برابر يزيد جز حسين عليه السلام چه كساني مي توانند مقابله كنند؟!

بديهي است برنامه ي اصلاحات هميشه با نامه و گفت وگو و تذكّر پيش ‍ نمي رود، بلكه شرايطي پيش مي آيد كه بايد به استقبال خطر رفت. امام حسين عليه السلام اوّلين مصلِح اسلامي است كه به استقبال سخت ترين شدايد رفت و جان خود را تسليم حقّ نموده و به شهادت رسيد.